M ü n d ə r I c a t

Cədvəl 2.67 

Bəzi ölkələrdə zibillərin utilizasiyası 

 

Ölkə 

 

 

Zibilin miqdarı, % 

Yandırılan  Zibilxanalara 

daşınan 

kompostlaşdırılan  Başqa üsulla 

emal olunan 

ABŞ 

8 

82 

0 

10 

Böyük Britaniya 

2 

98 

0 

0 

Kanada 

6 

93 

0 

1 

Daniya 

32 

64 

4 

0 

Şvetsariya 

80 

18 

2 

0 

Yaponiya 

72 

24,5 

1,5 

2 

AFR 

28 

69 

2 

1 

İspaniya 

5 

76 

19 

0 

Fransa 

36 

47 

8 

9 

İtaliya 

18,5 

35 

5,5 

41 

 

Bərk  tullantıların  utilizasiyasının  yeni  yollar  axtarıb  tapmaq  həyati 

əhəmiyyətli problemə çevrilib. 

Ən  çox  yayılmış  üsul  bərk  tullantıların  avtotransportla  uzağa  daşın-

masıdır.  Lakin  uzaq  məsafəyə  daşınma  çox  хəгс  tələb  edir.  Ən  sadə  üsul-

şəhər  zibilxanalarıdır,  ancaq  Sanitar-gigiyenik  cəhətdən  qənaətbəxş  deyil 

(torpaq  və  yeraltı  sular  çirklənir;  zibilliklərdə  milçək,  siçovurlar  çoxalır). 

Seliteb zonadan ən az 1 km məsafədə yerləşən açıq zibilliklərdə zibilin yer-

ləşdirilməsi  məcburi  tədbirdir.  Tullantıların  qazılıb  basdırılması  yaxşı-

laşdırılmış üsul hesab olunur. 

---

256 

 

Quyulara  basdırılmış  zibil  trambovka  ilə  bərkləşdirilir  və  üstdən  70-

80 sm qalınlıqda torpaqla örtülür, hansı ki,  quyuları qazarkən çıxarılmışdır. 

Lakin belə "yaxşılaşdırılmış" variantın da ekoloji əsası yoxdur. Çatış-

mazlıq  hər  şeydən  əvvəl  ondadır  ki,  tullantıların  həcmi  daim  artır  və  daha 

çox  torpaq  sahəsi  tələb  olunur.  Məişət  tullantıları  müəyyən  vaxtdan  sonra 

məhv olur, lakin onun ekoloji nəticələri sonsuzdur. 

Trambovka  ilə  basdırılmış  quyularda  1,5  milyard  ton  tullantı  yerləş-

dirilib. Bu yüksək radioaktivlikli təhlükəli tərkibli toksikantların obyektidir. 

Nisbətən  sanitar-gigiyenik  və  ekoloji  səmərəlik  vəziyyətə  çatmaq 

üçün tullantıların basdırılmasının daha əsaslı sistemləri tətbiq olunur. (Şəkil 

2.29)