M ü n d ə r I c a t

ġəkil 2.27. Bərk məişət tullantılarının tərkibi 

 

 

 

ġəkil 2.28. Bərk istehsal tullantıları 

 

Tullantılarda  polifer  materialların  tədricən  çoxalması  qeyd  olunur. 

Buna  görə  onları  yandırmaq  təhlükəlidir,  belə  ki,  bu  zaman  aktiv  olaraq 

dioksinlər formalaşır. 

Yaşayış məntəqələrində tullantıların bir başa yerləşdirilməsi və zərər-

sizləşdirilməsi  yolverilməzdir.  Buna  baxmayaraq  bir  çox  yerlərdə  ən  pri-

mitiv üsul zibilin küçələrdə yandırılmasıdır. 

Tullantıların  utilizasiyası  və  məhv  edilməsinin  kompleks  həlli 

aşağıdakı metodlarla baş verir. Tullantıların və onların emalının məlumatlar 

---

255 

 

bankı  (folmalıdır),  tullantıların  uçotu  iqtisadi  stimullaşdırma  prinsiplərinin 

tətbiqi. Təcrübələr göstərir ki, tullantılar haqda qanun olan ölkələrdə, onların 

utilizasiyası asan həll olunur. 

Son illər müxtəlif tədbirlər aprobasiya olunur zibilliklərin məhv edil-

məsi istiqamətində-şəhərlərin təhlükəli sputnikləri olan: məişət tullantılarını 

sortlaşdırıb  kənd  təsərrüfatı  üçün  gübrə  kimi  emal  edilir  və  ya  hətta  maye 

yanacaq  alınır;  tullantıların  bir  hissəsini  seliteb  zonadan  uzaq  olan  köhnə 

karyerlərin yarğanların doldurulma-sında istifadə olunur. 

Bütövlükdə  məişət  tullantılarının  probleminin  һəlli  hər  yerdə  qalır. 

Yer kürəsində 29%-ə qədər zibil yandırılır, 60%-dən çoxu zibilxanalara da-

şınır, 4%-ə qədəri kompostlaşdırılır 6% qədəri başqa üsullarla emal olunur. 

2.67  cədvəlində  müxtəlif  ölkələrdə  tullantıların  utilizasiyasının  xarakterizə 

edən  əsas  istiqamətləri  verilir.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  hələlik  əsasən 

zibilxanalardan və yandırmadan istifadə olunur.