M ü n d ə r I c a t
Yüklə 11,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Nitratlar. Torpaqda çoxlu qida elementlərinin toplanması bitkilərin
inkişafına mənfi təsir edir, və məhsuldarlığı aşağı salır. Ona görə də digər qida elementləri kimi torpaqda toplanan N–un miqdarı bitkilərin tələbatına uyğun olmalıdır. Nitrat azotunun bitkilərdə toplanması prosesində 3 mühüm cəhət diqqəti cəlb edir. 1.
Nitratların bitkilərdə toplanması onların torpaqdan süzülüb yeraltı sulara qarışmasının qarşısını alır. 2.
bitkilərin azotla təmin olunma dərəcəsini göstərir. Əksər hallarda məhsulun miqdarı və keyfiyyətinə müsbət təsir edir. 3.
yəti pisləşir, insan və heyvan orqanizmi üçün potensial təhlükə yaradır. Sağlamlıq baxımından bu məsələnin ciddi araşdırılması çox vacibdir. 1895-ci ildə Amerikada qaramala qarğıdalı verdikdən sonra onlar zəhərlənib tələf olublar. Qarğıdalının kimyəvi analizi onun tərkibində çoxlu miqdarda nitrat olduğunu göstərmişdir. O, dövürdə penoliun təzə saxlanıl- ması, ətin rəngini itirməməsi üçün nitrat və nitritləri suni sürətdə əlavə edirdilər. 1907-ci ildə tərəvəzin tərkibində nitratların miqdarını öyrənən amerika alimi onun miqdarının ət konservinə verilən miqdardan çox oldu- ğunu aşkar edib. İlk dəfə 1945-ci ildə həkim Komeli sübut etmişdir ki, bəzi uşaqların zəhərlənmələri içməli suda nitratların miqdarının çoxluğuyla da bağlıdır. 1960-70-ci illərdə meyvə - tərəvəzlərdə nitratların miqdarı geniş tətqiq olu- nurdu. Çünki son illərdə bitkiçilik məhsullarına kimyalaşına geniş tətbiq olunmur. Nitrat və nitritlərin insana təsiri, meyvə-tərəvəz və suilə qəbul olunmuş nitratların 80%-i insan orqanizmindən xaric olunur, onun qalan hissəsi bəzi mikroorqanizmlərin və fermentlərin təsirindən nitritlərə çevrilir. Nitritin insana toksini təsir 10-20 dəfə çoxdur. Bu maddələrin insan və hey- van orqanizmlərinə təsir mexanizmi aşağıdakı kimi izah olunur. Normal halda qanın tərkibində olan hemoqlobin nəfəs alan zaman havanın O 2 - ni bədənin hər yerinə çatdırır. Beləliklə normal vəziyyətdə hemoqlobin bədən- 306
də O 2 daşıyıcısıdır. Orqanizmə NO və NO 2 daxil olduqda, onlar hemoqlobinlə birləşərək methemoqlobin adlanan davamlı birləşmə əmələ gəlir. Nəticədə qanda hemoqlobinin miqdarı azalır, orqanizmin O 2 -lə
normal təchizi pozulur. Normal orqanizmdə methemoqlobinin miqdarı hemoqlobinin ümumi miqdarının 2%-ni təşkil edir. Vaxtından tez doğulmuş uşaqlarda methemoqlobinin miqdarı 4%-ə çatır. Yaşliların orqanizminə xüsusi ferment sistemi mövcuddur. Uşaqlarda isə bu ferment sistemi fəaliyyət göstərmədiyi üçün NO və NO 2 -lə zəhərlənmə ölümlə nəticələnir (şəkil2.41).
Yüklə 11,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|