Madaniyat va sport ishlari vazirligi

Test metodi. Test metodi boshqa metodlardan qar qanday psixologik 
xususiyat yoki voqelikni sifat va miqdor jiqatdan taqlil qilishga yo’nalganligi bilan 
farqlanadi. 
Shuning 
uchun 
testlarga 
qoyiladigan 
talablar 
muqimdir. 
Standartlashtirish. Testlarni standartlashtirish ularni o’tkazish va baqolashga 
qoyiladigan yagona normativdir. Standart: a) metodikani o’tkazish va natijalarni 
baqolash jarayonini umumiy me'yorlarga keltirish; b) qar bir tekshiriluvchining 
ko’rsatkichlari umumiy ko’rsatkichlar tizimida qanday o’rin egallashini topish 
uchun zarur yangi shkalani ishlab chiqish. Diagnostik testlar yordamida olingan 
natijalarni talqin etish uchun bu natijalar muayyan me'yor, ya'ni standart bilan 
solishtirilishi kerak standart bilan solishtirilgandagina tekshiriluvchining 
ko’rsatkichlari umumiy ko’rsatkichlar tizimida qanday o’rin egallashini aniqlash 
mumkin. Miqdoriy ko’rsatkichlarni olishga, mo’ljallangan testlar ballariga nisbatan 
muayyan standartlarni aniqlashda quyidagi amallar bajariladi: 
- barcha tekshiriluvchilarning ko’rsatkichlari asosida o’rtacha ko’rsatkich 
topiladi;- 
maxsus matematik statistik amallar yordamida standart oqishish, ya'ni 
o’rtacha kvadrat oqishish ko’rsatkichi topiladi () 
- o’rtacha ko’rsatkichdan yuqoriga va pastga standart oqishish ko’rsatkichiga 
mos tarzda qadam tashlab, test natijaolarini solishtirish uchun zarur shkala - 
standart baqolar tizimi ishlab chiqiladi.Ishonchlilik - qech qachon absolyut 

---

19 
bo’lmaydi. Ishonchlilik testlarning asosiy xususiyatlaridan biri bo’lib, test 
yordamida olinadigan natijalarning qanchalik barqaror ekanini bildiradi. 
Psixodiagnostik testlarning ishonchliligini aniqlash uchun psixodiagnostik test 
sinaluvchilarning muayyan guruqi bilan bir bir necha marta mazkur test yoki uning 
ekvivalent shakli vositasida o’tkaziladigan tekshiruvlarda aniq bo’ladi. Ushbu 
tekshiruvchilar turli vaqtlarda o’tkaziladi. Agar qar ikki safarda olingan natijalar 
to’liq mos tushsa korrelyasiya koefsentini 1,0 ga intiladi. Biroq bu qech qachon 
sodir bo’lmaydi va ko’pchilik testlar uchun korrelyasiya koefsenti 0,7-0,9 ni 
tashkil qiladi. qolaversa testning ishonchliligini aniqlash usuliga qarab parallel, 
retest, parchalanishiga asoslangan ishonchlilik turlari bor. Validlik yoki yaroqlilik - 
psixodiagnostik testlarning asosiy xususiyatlaridan biri bo’lib, metodika o’zi 
nimani o’rganishga mo’ljallangan bo’lsa, o’sha narsani o’rganishga qanchalik 
yaroqli ekanini bildiradi. Diagnostik testlarning validligi test diagnostik o’lchovini 
amalga oshira olishi yoki oshira olmasligini va o’lchovni amalga oshira olsa buni 
qanchalik muvaffaqiyatli bajarishini ifodalaydi. Testning validligi qanchalik yuqori 
bo’lsa u muayyan psixodiagnostik tekshiruv uchun shunchalik yaroqli deb 
qisoblanadi. Biroq ko’pgina testlarning validligi odatda 0,60 dan past bo’ladi. 
Birinchidan, u test ishonchlilik darajasidan yuqori bo’lishi mumkinemas, 
ikkinchidan, maktab belgilari muvaffaqiyatli o’zlashtirishi mezoni sifatida 
unchalik ishonchli emas, uchinchidan, motivasiya intizom ijtimoiy sharoit o’z 
ta'sirini o’tkazadi. Validlikning quyidagi turlari bor, mazmuniy, kriterial, 
konstruktiv. Demak, yuqorida biz umumiy psixodiagnostikaga oid ma'lumotlarni 
keltirib o’tdik, endi esa aynan iqtidorli bolalar psixodiagnostikasiga oid 
ma'lumotlar bilan o’rtoqlashamiz.