Maddany ň gurlu


-nji TEMA ÝAGTYLYGYŇ TEBIGY WE EMELI ÇEŞMELERI



Yüklə 9 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə95/131
tarix25.09.2023
ölçüsü9 Mb.
#148386
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   131
fizika 6 turkman

47-nji TEMA
ÝAGTYLYGYŇ TEBIGY WE EMELI ÇEŞMELERI
Özlerinden ýagtylyk çykarýan jisimler
ýagtylyk çeşmeleri
 
diýlip atlandyrylýar.
Meselem, Gün, ýyldyzlar, elektrik 
lampoçkasy, ýanyp duran şem, oduň ýalny we ş.m. Käbir jisimler 
özlerinden ýagtylyk çykarmasa-da, başga çeşmeden çykyp, özüne 
düşýän ýagtylygy serpikdirýär. Meselem, Aý, aýnalar.
Käbir mör-möjekler, balyklar hem özlerinden şöhle çykarýarlar. 
Ýagtylyk çeşmelerini şertli ýagdaýda iki görnüşe bölmek bolar: 
tebigy
we 
emeli
çeşmeler (102-nji surat).


133
Gün, ýyldyzlar, ýyldyrym, demirgazyk şapagy, ýapyldaýan tomzaklar, 
käbir balyklar, çüýrüntgiler ýagtylygyň 
tebigy çeşmelerine 
degişlidir. 
Ynsanyň aralaşmagy bilen emele getirilýän ýagtylyk çeşmelerine 
emeli çeşmeler
diýilýär. Olara elektrik lampoçkasy, oduň ýalny, 
kerosin lampasy, telewizoryň ekrany, elektrik we gaz bilen kebşirleýji, 
lýuminessent lampalar, gyzan gazlar we ş.m. ler girýär.
Ýagtylyk çeşmelerinden çykýan şöhle dürli reňke eýe bolýar. 
Jisimleriň ýag tylyk çykarmagynyň esasy sebäbi onuň gyzmagydyr. 
Jisimiň temperaturasynyň ýokary ýa-da aşak bolşuna garap, 
ondan çykýan şöhläniň reňki-de üýtgeýär. Meselem: elektrik 
lampoçkasyndan kesgitli tok akyp geçmese, ol gyzaryp ýanýar we 
otagy gowy ýagtylandyrmaýar.
Ýagtylygyň 
tebigy çeşmeleri
Ýagtylygyň 
emeli çeşmeleri
Ýagtylygy kabul 
edijiler
102-nji surat.
Ýagtylygyň täsirinde işleýän jisimlere
ýagtylygy kabul edijiler
diýilýär.
Adamyň gözi şu wezipäni ýerine ýetirýär. Fotoplýonkalar, 
fotosurat, wideo kamera, Gün batareýalary, telewizor we magni-
tofonlary dolandyrýan pultlar şolara degişlidir. Gün şöhleleriniň 
täsirinde ösümliklerde örän çylşyrymly prosesler bolup geçýär we 
Ýerdäki ýaşaýyş üçin möhüm bolan kislorod bölünip çykýar we 
beloklar, ýaglar emele gelýär.


134
1. Ýagtylygyň ýene nähili çeşmelerini bilýärsiňiz?
2. Sowuk halynda şöhle çykarýan çeşmeler barmy?
3. Ýagtylygyň täsirinde işleýän ýene nähili gurluşlary bilýärsiňiz?

Yüklə 9 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   131




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin