Maddany ň gurlu

hyýaly şekil
diýilýär.
Şeýdip,
predmetiň tekiz aýnadaky şekili hyýaly, dogry, 
ölçegleri predmetiň ölçeglerine deň, predmet aýnadan näçe 
aralykda bolsa, aýnanyň arkasynda şeýle aralykda we çep 
tarapy sag tarapy bilen çalşyp görünýär.
Sferik aýnalar
*
.
Şaryň bir bölegi görnüşinde bolan aýnalara 
sferik aýnalar
diýilýär. Olar iki görnüşde bolýar: 
oýuk
 
we 
güberçek.
Oýuk aýnada şöhle sferanyň içki böleginden, güberçek aýnada 
sferanyň daşky böleginden serpilýär.
Oýuk aýna Gün şöhleleri goýberilende, olar bir nokatda 
toplanýarlar (111-nji
 a
surat). Bu nokat oýuk aýnanyň baş optik 
okunda ýerleşip, onuň

fokusy
diýilýär. Aýnanyň merkezinden 
F
nokada çenli bolan aralyga 
fokus aralygy
 
diýilýär.
Güberçek aýna düşen Gün şöhleleri ondan dargaýar (111-nji
 b
surat). 
Dagynyk şöhleleri hyýalda dowam etdirilse, 
F
nokatda kesişýär. Oňa 
hyýaly fokus
diýilýär. 
OD 
– aýnanyň egrilik radiusy, 
DF
– aýnanyň 
fokus aralygy 
diýilýär. 
OF
=
OD
2
.
 a
) 
b
)
111-nji surat.
F
R
=
2
.
Eger ýagtylyk çeşmesini oýuk aýnanyň fokusyna goýulsa, ondan 
çykan şöhleler aýnadan serpilip, baş optik oka parallel ýagdaýda 
serpilýär. Aýnalarda şekil ýasamak üçin predmetden çykan iki 
şöhleden peýdalanmak ýeterlidir. 112-nji suratda oýuk aýnada ýanyp 
duran şemiň şekiliniň ýasalyşy görkezilen.

---

144
112-nji suratda predmet aýnadan 2
F
aralykdan aňyrda goýlan. Ondan 
1
şöhläni baş optiki oka parallel, 
2
şöhläni baş fokus 
F 
-e iberýäris. 
Bu şöhleler aýnadan serpilip, özara duşuşan ýerinde şemiň şekili 
emele gelýär. Şekil