MahirəNərimanqızı

Hisslərin  əsas  keyfiyyətləri.  Psixoloji  tədqiqatlar 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

119 

119 

119 

119 

119 

119 

119 

119 

119 

göstərmiĢdir  ki,  insanın  öz  hisslərinin  obyektinə  necə 

yanaĢması,  indiki  anda  ona  necə  münasibət  bəsləməsi  bu 

hissin  keyfiyyət  məzmununu  müəyyən  edir.  Bu  baxımdan 

hisslərin özünəməxsus əsas keyfiyyətləri diqqəti cəlb edir. Bu 

keyfiyyətlər olmadan heç bir psixi hadisəni emosional sahəyə 

aid  etmək  mümkün  deyildir.  Ona  görə  ki,  hissin  əsas 

keyfiyyətləri  Ģəxsiyyətin  obyektə  emosional  münasibətinin 

zəruri və özünəməxsus əlamətidir. 

Hər  Ģeydən  əvvəl,  insanın  gerçək  aləmdəki  cisim  və 

hadisələrə emosional münasibətində müsbət və mənfi olmaqla 

iki  əsas  keyfiyyəti  qeyd  olunur.  Əgər  cisim  və  hadisələr 

insanın  tələbatlarını  ödəyirsə,  bu  zaman  müsbət,  baĢqa  sözlə 

stenik  hisslər  özünü  göstərir.  Əksinə,  cisim  və  hadisələr 

insanın tələbatlarını ödəmirsə mənfi – astenik hisslər baĢ verir. 

Psixoloji  tədqiqatlar  hisslərin  bu  iki  keyfiyyəti  ilə  yanaĢı 

olaraq  daha  iki  keyfiyyətini  aĢkara  çıxarmıĢdır.  Beləki  hissi 

törədən obyektə Ģəxsiyyətin müsbət və mənfi münasibətindən 

baĢqa  ikili  münasibət    və  qeyri-müəyyən  bələdləşmə 

münasibətinin də olduğu müəyyən edilmiĢdir. Ġkili  və yaxud 

ambivalent  hissdə razılıq və narazılıq təkcə birləĢmir, onların 

biri  o  birinə  keçir,  hər  iki  hiss  yanaĢı  yaĢanılır.  Bu  cür 

ambivalent  hissə  qısqanclıq  hissini  misal  göstərmək  olar. 

Beləki  qısqanclıq  zamanı  adamda  məhəbbət  və  nifrət  hissi 

özünəməxsus Ģəkildə birləĢə bilir.  

Ambivalent  hissə  baĢqa  bir  misalı  da  göstərmək  olar. 

Məsələn,  isti  günəĢ  altında  səhra  yolunu  keçən  bir  insan 

susuzluqdan  əziyyət  çəkir.  Keçdiyi  yolun  bir  hissəsində  su 

gölməçəsinə  rast  gəlir.  O,  gölməçədən  ovuclarını  dolduraraq 

içir. Susuzluqdan əziyyət  çəkdiyinə  görə bundan razılıq  hissi 

keçirir.  Bununla  yanaĢı  gölməçədə  olan  sudan  bataqlıq  tamı 

gəlir.  Ona  görə  də  həmin  su  onda  həm  razılıq,  həm  də 

narazılıq hissi yarada bilir. 

Ġnsanın 

öz 

hisslərinin 

obyektlərinə 

emosional 

münasibətinin digər keyfiyyəti hisslərin qeyri-müəyyənliyidir. 

---