www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 123
123
123
123
123
123
123
123
123
yanaĢı
emosiyaların
motivasiya və sosializasiya funksiyalarının olduğunu da qeyd etmiĢdir. Məsələn: qorxu
hissi insanı kömək axtarmağa məcbur edir. Güclü yanğın
təhlükəsi qonĢularda qorxu hissi yaradır. Bu da onların
birləĢməsinə və mütəĢəkkil formada qorxu mənbəyinə qarĢı
mübarizə aparmalarına səbəb olur. Bu qorxunun yaratdığı
sosializasiyadır. Hər bir emosiyanın özünə məxsus
sosializasiya funksiyası var. Ġkrah emosiyası olmasaydı,
insanların gigiyenik qaydalara əməl etməsi, estetik tələbatları
ödəməyə ehtiyac qalmazdı. Bu mənada fərdin sosiallaĢması
prosesi hiss və emosiyanın hesabına həyata keçirilir.
Ümumiyyətlə hiss və emosiyaların yerinə yetirdiyi
funksiyalar
bir-birilə
vəhdət
təĢkil
edir.
Psixoloji
araĢdırmalarda aĢağıdakı fundamental emosiyalar müəyyən
olunmuĢ və təsvir edilmiĢdir (K. Ġzard, 1980) maraq, sevinc,
heyrət, kədər, qəzəb, nifrət, həqarət, qorxu, həya, günah,
həyəcan, əzab.
IV.13.4. Hisslərin keçirilməsi formaları Hisslər yaranma sürətinə, qüvvəsinə və davamlılığına
görə müxtəlif Ģəkildə keçirilə bilir. Bu baxımdan hisslərin
aĢağıdakı əsas keçirilmə formalarını qeyd etmək olar:
əhvallar, affektlər, gərginlik, frustrasiya. Əhvallar. Əhval tədricən yaranan, orta qüvvəyə malik
olan, xeyli müddət davam edən emosional haldır. Səhər
eĢitdiyimiz xoĢ bir xəbər bütün gün gümrah, Ģən əhval-
ruhiyyə keçirməyimizə səbəb ola bilər. Bu baxımdan əhval
xeyli müddət insanın davranıĢına və psixi proseslərinə təsir
edən ümumi emosional haldır. Ġnsanda yaranan əhvallar
müsbət və ya mənfi xarakter daĢıya bilər. Məsələn, müsbət
xarakter daĢıyan gümrah, Ģən, iĢgüzar əhval xeyli müddət,
bəzən bir və ya bir neçə gün davam etməklə insanın
fəaliyətinə də öz müsbət təsirini göstərə bilir. Bunun təsiri