www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 136
136
14-cü FƏSĠL ĠRADƏ Qısa xülasə İradə haqqında anlayış. Ġradi iĢ. Ġradi iĢ ixtiyari iĢin xüsusi
növü kimi. Ġradə qarĢıya qoyulmuĢ məqsədə nail olmaq üçün
subyektin öz fəaliyyət və davranıĢı zamanı rast gəldiyi çətinlikləri
aradan qaldırma prosesi kimi. Daxili və xarici maneələr və iradi iĢ
zamanı onların aradan qaldırılması. Ġradi iĢin funksiyaları.
İradi işin quruluşu. Sadə və mürəkkəb iradi iĢ. Ġradi iĢin
mərhələləri.
Şəxsiyyətin iradi keyfiyyətləri. Ġlkin iradi keyfiyyətlər: iradi
güc, təkidlilik. Ġkinci və ya törəmə iradi keyfiyyətlər: qətiyyətlilik,
cəsarət, özünü ələ almaq, inam. Üçüncü iradi keyfiyyətlər:
məsuliyyətlilik, intizamlılıq, iĢgüzarlıq, təĢəbbüskarlıq.
İradi qüsurlar: təqlidçilik, təlqinə qapılmaq, qorxaqlıq,
neqativizm, tərslik.
IV.14.1. Ġradə haqqında anlayıĢ Ġnsan öz həyat və fəaliyyəti zamanı müxtəlif hərəkət və
iĢləri icra edir. Bunlardan bəziləri
qeyri-ixtiyari, bəziləri isə
ixtiyari Ģəkildə baĢ verir.
Qeyri-ixtiyari hərəkətlər düĢünülmüĢ, Ģüurlu Ģəkildə
deyil, ya tamamilə dərk olunmayan və ya bir o qədər də dərk
edilməyən təhriklərin təsiri altında baĢ verir. Bu cür hərəkətlər
adətən impulsiv xarakter daĢıyır. Onların dəqiq planı olmur.
Psixologiyada qeyri-ixtiyari hərəkətlərə insanın qorxu,
çaĢqınlıq, heyrət, affekt halında olan və s. hərəkətləri aid
edirlər.
Ġxtiyari hərəkətlər isə məqsədlə bağlı, məqsədəyönəlmiĢ
