MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
144 
144 
Ģəxsiyyətin iĢgüzarlığı və sosiallığının göstəricisidir. 
Ġntizamlılıq həm də əxlaqi qiymətdir. 
İşgüzarlıq 
– mühüm iradi keyfiyyətlərdən biri olub, 
baĢlanan hər hansı bir iĢi, fəaliyyəti tədriclə, ardıcıl olaraq, 
axıra qədər icra etməkdir. ĠĢgüzarlıq, ardıcıllıq və icraçılıq bir-
birilə sıx vəhdət təĢkil edən keyfiyyətlərdir. 
Tənbəllik
– 
iĢgüzarlığın əksi hesab olunan xüsusiyyət kimi iradi zəifliyin 
təzahür formasıdır. 
Müstəqillik 
– insanın hər hansı fəaliyyəti heç bir kömək, 
göstəriĢ olmadan həyata keçirmək qabiliyyətidir. O, əsasən 
qərar qəbulunda və icra olunmuĢ iĢə görə cavabdehlikdə 
özünü göstərir. Müstəqil adam məsuliyyət hissinə, tənqidi 
ağıla, möhkəm əqidəyə və dərin inam hissinə malikdir. 
Müstəqillik ən mühüm iradi keyfiyyət kimi iradi iĢin həm 
intellektual, həm də icra mərhələsində təzahür edir. BaĢqa 
iradi keyfiyyətlər kimi, müstəqillik də sosial həyat Ģəraitindən, 
mühit və tərbiyədən asılı olaraq formalaĢan psixi 
xüsusiyyətdir. 
Müstəqilliyin əksini 
təqlidçilik 
və 
təlqinə qapılma 
təĢkil 
edir. Təqlid baĢqalarının davranıĢını olduğu kimi yamsılamaq, 
təkrar etməkdən ibarətdir. 
Təlqinə qapılmaq 
isə dərk etmədən 
baĢqalarının təsiri altına düĢməkdir.
Səbrlilik.
Psixologiyada iradənin təzahürü haqqında 
danıĢdıqda, elə ilk növbədə səbirli olmaq baĢa düĢülür. Səbrli 
olmaq – iradi güc, təkidlilik, özünü ələ almaq, inam, 
dözümlülük kimi keyfiyyətlərlə vəhdətdə təzahür edir. 
Azərbaycan Ģer kəhkəĢanının ən parlaq və sönməyən ulduzu 
böyük Sabirin dediyi kimi: 
Hansı bir müĢküldü kim, səbr ilə asan olmasın? 
Patopsixologiyada psixi vəziyyət, iradəsizlik, fəaliyyətə 
həvəs düĢkünlüyü iradənin patopsixologiyasıdır və buna 
abuliya deyilir (yunanca: abulia - qətiyyətsizlik) 
Zəif iradəlilik – məqsədəuyğunluğun və yüksək 
niyyətlərin yoxluğudur. Zəif iradəlilər üçün özlərinin maraq 
dairələrini geniĢləndlirmək faydalıdır. Ġradə «lazımdır», 

---