MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
147 
147 
147 
147 
147 
147 
147 
147 
147 
BEġĠNCĠ HISSƏ 
 
ġƏXSIYYƏTIN FƏRDI-PSIXOLOJI XASSƏLƏRI 
 
1 5 - c i F Ə S I L
 
TEMPERAMENT 
 
Qısa xülasə 
 
Temperament haqqında anlayış.
Temperament Ģəxsiyyətin 
fərdi-psixi xassəsi kimi. Temperament insanını psixi fəaliyyətinin 
intensivliyini, dinamikasını, emosionallıq və müvazinətlilik dərə-
cəsini Ģərtləndirən fərdi özünəməxsus xassələri kimi. 
Temperament haqqında təlimlər tarixindən.
Ġnsanların 
psixi fəaliyyətlərinin dinamikliyinə hələ qədim zamanlardan diqqəti 
cəlb etməsi. Temperament haqqında humoral nəzəriyyənin banisi 
kimi hippokratın xidmətləri. Temperament haqqında somatik və 
sinir sistemi nəzəriyyələrinin mahiyyəti. 
Temperamentin tipləri
. Temperament tipləri və onların
xassələri – sanqvinik, xolerik, fleqmatik, melanxolik temperament 
tipləri və onları fərqləndirən xüsusiyyətlər. Təmiz temperament 
tipinin olmaması, insanların əksəriyyətində qarıĢıq temperament 
tipinin mövcudluğu.
Temperamentin fizioloji əsasları.
Ġ.P.Pavlovun ali sinir 
fəaliyyətinin tipləri haqqında təlimi və temperamentin tipləri. 
V.15.1. Temperament haqqında anlayıĢ 
 
Adətən, hər hansı bir insan qrupunda müĢahidə apar-

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
148 
148 
dıqda qrupdakı insanların birinin cəld, digərinin təmkinli, 
birinin tez özündən çıxan, digərinin müvazinətli, birinin hər 
Ģeyə tez reaksiya verən, digərinin ləng olduğunu görürük. 
Ġnsanların bir-birlərindən bu cür fərqli xüsusiyyətə malik 
olmaları qədim zamanlardan diqqəti cəlb etmiĢdir. Ona görə 
də, bəĢəriyyət lap qədimdən müxtəlif adamların psixi xasiy-
yətinin tipik xüsusiyyətlərini ayırmağa, onların ümumiləĢmiĢ 
portretlərini tipologiyasını verməyə cəhd göstərmiĢlər, 
temperament tiplərinin az sayını azaltmağa çalıĢmıĢdır. Bu cür 
tipologiya praktiki olaraq faydalı idi, belə ki, onun köməyi ilə 
konkret həyat Ģəraitində bu və ya digər insanın davranıĢını 
qabaqcadan görmək və nəzərə almaq olardı. Tarixən insanları 
bir-birindən 
fərqləndirən 
həmin 
xüsusiyyətlərə 
«temperament» adı verilmiĢdir.