MahirəNərimanqızı

metodları 
Yaş psixologiyasında istifadə olunan tədqiqat 
metodları
kompleksi bir neçə blokdan ibarətdir. Bu 
metodların bir qismi ümumi psixologiyadan, digər qismi 
differensial 
psixologiyadan, 
üçüncü 
qismi 
sosial 
psixologiyadan götürülmüĢdür. 
UĢaqlarda 
idrak 
proseslərinin 
və 
Ģəxsiyyətin 
öyrənilməsi üçün tətbiq olunan bütün metodlar ümumi 
psixologiyadan götürülmüĢdür. Bu metodlar uĢaqların yaĢına 
uyğunlaĢdırılmaqla ayrı-ayrı yaĢ dövrlərində qavrayıĢın, diq-
qətin, hafizənin, təxəyyülün, təfəkkürün və nitqin inkiĢaf 
xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə yönəldilmiĢdir. 
Differensial psixologiya yaĢ psixologiyasını uĢaqların 
fərdi və yaĢ xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün zəruri olan 
metodlarla təmin etmiĢdir. Bu metodlar içərisində 
əkizlər
metodu xüsusi yer tutur. 
Sosial psixologiyadan götürülmüĢ metodlardan müx-

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
212 
212 
təlif uĢaq qruplarında Ģəxsiyyətlərarası münasibətləri, eləcə də 
uĢaqlarla yaĢlı adamlar arasındakı qarĢılıqlı münasibətləri 
öyrənmək üçün istifadə olunur. Həmin metodlar uĢaqların 
yaĢına uyğunlaĢdırılmıĢ olur. Bunlara 
müşahidə, sorğu, in-
tervyu, sosiometrik metodu, sosial-psixoloji eksperimenti aid
etmək olar. 
Qeyd 
olunan 
metodların 
bəzilərinin 
tətbiqi 
xüsusiyyətlərinə nəzər salaq. 
Müşahidə
metodunun müxtəlif variantlarından istifadə 
olunması uĢaq haqqında kifayət qədər əsaslandırılmıĢ 
məlumat əldə etməyə imkan verir. Hər cür müĢahidəni 
məqsədəyönəlmiĢ və müvafiq proqrama, plana uyğun Ģəkildə 
aparmaq lazımdır.
Müvafiq nəticə əldə etmək üçün müĢahidəni 
müntəzəm aparmaq tələb olunur. UĢaqlar çox sürətlə inkiĢaf 
edirlər. Onların psixologiyası və davranıĢı sürətlə dəyiĢir. Ona 
görə də uĢağın yaĢından asılı olaraq müĢahidələr arasındakı 
fasilə dəyiĢməli olacaqdır. Məsələn, yeni doğulmuĢ uĢaq üzə-
rində hər gün, 2-3 aylıqdan bir yaĢa qədər dövrdə hər həftə, 1-
3 yaĢlı uĢaqlarda hər ay, bağça yaĢlı uĢaqlarda ildə ən azı iki 
dəfə və s. müĢahidə aparmaq lazım gəlir. UĢaqlar üzərində 
müĢahidənin gizli təĢkil edilməsi, uĢağın bunu hiss etməməsi 
daha dəqiq nəticə əldə etməyə imkan verir. 
MüĢahidənin bir növü kimi