MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
258 
258 
Kiçik məktəblilərdən fərqli olaraq yeniyetmələr mate-
rialı ümumiləĢdirməyə və sistemləĢdirməyə daha çox yer 
verməyə çalıĢırlar. Tədricən yeniyetmələr belə bir qənaətə 
gəlirlər ki, mənalı yaddasaxlama və yadasalma daha üstün 
əhəmiyyətə malikdir. ġübhəsiz, hələ elə materiallar da olur ki, 
onları hərfən yadda saxlamaq və yada salmaq lazım gəlir 
(tərifləri, teoremləri və s.). Bu kimi hallarda mexaniki 
yaddasaxlamaya ehtiyac hiss olunur. Lakin bu zaman 
mexaniki yaddasaxlama müəyyən dərəcədə məna əlaqəsi ilə 
Ģərtlənir. Məsələn, tarixi günləri yaxĢı yadda saxlamaq üçün 
Ģagirdlər onları müəyyən hadisələrlə əlaqələndirirlər. 
Təlim fəaliyyətinin təsiri altında məntiqi hafizə fəal 
Ģəkildə inkiĢaf etməyə baĢlayır. Yeniyetmələr müəllimin 
köməyi əsasında yaddasaxlamanın səmərəli yollarından 
istifadə etməyə baĢlayırlar. Beləliklə, yeniyetmələr məntiqi, 
eləcə də ixtiyari hafizədən istifadəyə üstünlük verirlər. Bunun 
sayəsində 
mexaniki 
hafizənin 
inkiĢafı 
ləngiyir. 
Yeniyetmələrdə yaddasaxlamanı yaxĢılaĢdırmaq yollarına 
maraq artır. 
Yeniyetməlik dövründə 
diqqətin
inkiĢafında da 
özünəməxsus xüsusiyyətlər müĢahidə olunur. Bu dövrdə 
diqqətin tez-tez yayınması halları özünü göstərir. UĢağın təlim 
fəaliyyətindəki əsaslı dəyiĢikliklər, tələbat və maraq dairəsinin 
dəyiĢməsi, Ģagirdin ayrı-ayrı fənlərə, müəllimlərə münasibəti, 
keçirdiyi psixi hallar, yeni və rəngarəng təəssürat bolluğu, 
cinsi yetiĢmənin baĢlanması ilə əlaqədar güclü təəssüratlar, 
yaĢlılıq hissi ilə bağlı problemlər və s. diqqətin təzahür və 
inkiĢafına, burada mənfi halların özünü göstərməsinə səbəb 
ola bilir. 
Təlim və tərbiyənin təsiri altında yeniyetmələrdə sabit 
ixtiyari diqqət inkiĢaf etməyə baĢlayır. Diqqətin həcmi, 
davamlılığı, paylanması nisbətən məhsuldar xarakter daĢıyır. 
Yeniyetməlik dövründə 
təxəyyülün
inkiĢafında xeyli 
irəliləyiĢ baĢ verir. Bərpaedici təxəyyül yüksək inkiĢaf səviy-

---