MahirəNərimanqızı

təlim məqsədləri
və 
vəzifələrinin
də özünəməxsus yeri və rolu vardır. Məhz bu 
cəhət öyrənmənin təlim xarakteri daĢımasına imkan verir. 
BaĢqa sözlə, öyrənmə planlı, müəyyən məqsəd və vəzifələri 
yerinə yetirəcək Ģəkil aldıqda təlimə çevrilir, bilik bacarıq və 
vərdiĢlərin mənimsənilməsinə gətirib çıxarır. Deməli, təlim 
fəaliyyətinin məqsədi müvafiq bilik, bacarıq və vərdiĢlərin 
əldə edilməsindən ibarətdir. Lakin əgər Ģagirddə həmin bilik, 
bacarıq və vərdiĢlərə yiyələnmək tələbatı yoxdursa həmin 
məqsədə nail olması mümkün deyildir. 
Nəhayət, qeyd etdiyimiz kimi, öyrənmənin məqsəd və 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
312 
312 
vəzifələrini həyata keçirməyə imkan verən 
tədris
 
işləri
də 
onun strukturunda əsas yerlərdən birini tutur. Bu cür iĢlərə, 
birinci növbədə, icraedici (təhrikedici) iĢlər daxildir. Öyrənən 
adam həmin tədris iĢlərindən istifadə etmədən müvafiq bilik, 
bacarıq və vərdiĢlərə yiyələnə bilməz. Bu cür iĢlər insanı 
fəaliyyətə yönəldən iĢlərdir. Ona görə də burada öyrənmənin 
motivləri öz təsirini göstərir. Proqram məqsədli iĢlərə 
gəldikdə, bu cür tədris iĢləri proqram tələblərini ödəməklə 
bağlı olan Ģifahi və yazılı çalıĢmalardan, laborator iĢlərindən 
və s. ibarət olur. Fəal-əməliyyatlı tədris iĢləri Ģagirdlərin fikri 
fəaliyyətini fəallaĢdırmağa yönəldilən, onlarda idrak fəallığı 
yaradan iĢlərdir. Bu cür tədris iĢləri Ģagirdlərin əqli inkiĢafına 
təkan verir, onları sadəcə reproduktivlikdən uzaqlaĢdırır. 
Onlar oxuduqlarını yadda saxlayıb, yada salmaqla 
kifayətlənmir, eyni zamanda həmin materialı dərk edir, 
anlayırlar. 
Təlimin strukturuna daxil olan nəzarət-tənzimedici 
tədris iĢlərinin də rolu böyükdür. Bu iĢlər əsasən 
qiymətləndirici, yoxlayıcı və təshihedici xarakter daĢıyır. 
Bunların köməyi ilə Ģagirdlərin təlim fəaliyyətini idarə etmək 
mümkün olur. Burada xüsusilə özününəzarətə keçən nəzarətin 
və özünüqiymətləndirməyə keçən qiymətləndirmənin rolu 
böyükdür.