MahirəNərimanqızı

Dərsdə problem situasiya yaradılması yolları.
Müasir 
dərsə verilən ən mühüm tələblərdən biri onun inkiĢafetdirici 
olmasıdır. Burada problemli təlim əvəzolunmaz əhəmiyyət 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
333 
333 
333 
333 
333 
333 
333 
333 
333 
daĢıyır. 
Problemli təlim isə Ģagirdlərin təfəkkürünün iĢləməsinə, 
onların axtarıcı, fəal olmasına imkan yaradır. Təlimin 
problemli xarakter daĢıması və Ģagirdlərə inkiĢafetdirici təsir 
göstərməsi üçün dərsdə Ģagirdlərin problem situasiya ilə 
qarĢılaĢdırılması zəruri Ģərtdir. Özünün baĢlıca mahiyyətinə 
görə təfəkkür yalnız yeni məqsədlər olan yerdə, fəaliyyətin 
köhnə, əvvəlki üsul və vasitələrinin azlıq etdiyi yerdə lazım 
gəlir. Belə Ģərait problemli situasiya adlanır. Təlim psixo-
logiyası sahəsində tədqiqat aparan alimlər dərsdə problem 
situasiya yaradılmasının Ģagirdlərin fəallığı üçün zəruri Ģərt 
olduğunu qeyd edirlər. Bunu məktəb təcrübəsi də təsdiq edir. 
Dərsdə müvafiq problem situasiya yaradıldıqda Ģagirdlər 
müəyyən çətinliklərlə qarĢılaĢır, həmin çətinlikdən çıxmaq, 
qarĢıda duran problemi həll etmək üçün mövcud biliklərinin 
kifayət qədər olmadığını dərk edirlər. Ona görə də həmin 
çətinlikdən çıxmaq üçün yollar axtarmağa, təfəkkürlərini iĢə 
salmağa baĢlayırlar. Məsələn, “GünəĢ çıxdı, Ģagirdlər 
məktəbin həyətində göründülər” cümləsini təhlil edən Ģagird 
“GünəĢ” sözünün mübtəda olduğunu göstərir. Həmin Ģagirdə 
“GünəĢ çıxmamıĢ Ģagirdlər məktəbin həyətində göründülər” 
cümləsi təqdim edildikdə yenə də «GünəĢ» sözünü mübtəda 
kimi qəbul edir, onun eyni söz olmasına, eyni suala cavab 
verməsinə (Ģagirdin özünün verdiyi suala görə) əsaslanır. Bu 
zaman müəllim Ģagirdin cavabının düzgün olmadığını, burada 
baĢqa sözün mübtəda olduğunu bildirir. Çətinliklə qarĢılaĢan 
Ģagird həmin problemi həll etmək üçün yeni yol, vasitə 
axtarmağın zəruriliyini dərk edir. Bu zaman Ģagirdin fikri 
prosesi problem situasiyanın təhlilindən baĢlayır. Problem 
situasiyanın təhlili nəticəsində onun strukturundakı əsas cəhət-
lər: məlum olmayan, axtarılan cəhətlər ayrılır. Nəyi axtarmaq, 
nəyi bilmək lazım gəldiyi müəyyən edilir. Nəticədə Ģagird 
yaradıcı olur, yüksək fəallıq Ģəraitində çalıĢır. Bütün bunlar 
isə materialı daha yaxĢı anlamaq, mənimsəməklə yanaĢı 

---