MahirəNərimanqızı

struktur
, 
funksional
və 
adaptiv
istiqamətlərdə öyrənildiyi 
göstərilir.
1
P s i x o l o q l a r s t r u k t u r u y u Ģ m a n ı « q r u p
ü z v l ə r i n i n
x a r a k t e r i s t i k a l a r ı n ı n
o p t i m a l
u y u Ģ m a s ı n ı n » a r a Ģ d ı r ı l m a s ı i l ə b a g l a y ı r l a r .
B u r a y a
q r u p
ü z v l ə r i n i n
d ü n y a g ö r ü Ģ ü ,
t ə l ə b a t l a r ı , m o t i v l ə r i , m a r a q l a r ı v ə s . - n i n
o x Ģ a r l ı ğ ı v ə y a x ı n l ı ğ ı n ı a i d e d i r v ə b u c ü r
o x Ģ a r l ı q v ə y a x ı n l ı ğ ı n q r u p ü z v l ə r i n i n b i r -
b i r i n ə p s i x o l o j i c ə h ə t d ə n u y u Ģ m a s ı n a k ö m ə k
e t d i y i n i
g ö s t ə r i r l ə r
( Ə . B a y r a m o v ,
Ə . Ə l i z a d ə ) .
Funksional psixoloji
uyuĢmaya gəldikdə burada idraki, 
emosional-iradi cəhətdən yaxınlıq, xüsusilə temperament və 
xarakter səviyyəsində uyuĢma əsas götürülür. Həyati faktlar 
göstərir ki, qrup üzvləri arasında xarakterlərinə görə 
uyğunsuzluğun olması çox vaxt qrupda ciddi mənfi psixoloji 
hadisələrin baĢ verməsinə, xüsusilə qrupda psixoloji iqlimin 
1
Байрамов Я.С., Ялизадя Я.Я.
Сосиад психолоэийа – Бакы, 2003, с. 168 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
204 
pozulmasına gətirib çıxarır. Hətta qrup üzvlərinin tək birində 
xarakterin ciddi uyğunsuzluğu qrup fəaliyyətinin pozulmasına 
əsaslı təsir göstərə bilir. Fikrimizi aydınlaĢdırmaq üçün rast 
gəldiyimiz bir fakta nəzər salaq. YaxĢı tanıdığımız, yüksək 
elmi dərəcəyə malik olan C. Bir elmi idarəyə Ģöbə müdiri təyin 
olunmuĢdu. Ġlk dövrlər C. Özünü bacarıqlı təĢkilatçı kimi 
göstərməyə çalıĢsa da bir neçə ay keçdikdən sonra həqiqi 
xasiyyətini biruzə verməyə baĢladı. O, tabeliyində olan iĢçiləri 
incidir, hamının yerli-yersiz onun istədiyi kimi hərəkət 
etməsini tələb edirdi. Qulaq asmayanları müxtəlif bahanələrlə 
iĢdən uzaqlaĢdırmağa çalıĢır, rəhbərliyin düzgün tələblərini 
qəbul etmirdi. HəmiĢə öz fəaliyyəti ilə müəssisədə yüksək 
qiymətləndirilən Ģöbədə psixoloji iqlim pozulmaqla yanaĢı 
Ģöbənin fəaliyyəti iflic vəziyyətinə düĢmüĢdü. Bütün bunlar 
rəhbərliyin nəzərindən qaçmadığına görə C-nı 1 illik elmi 
məzuniyyətə göndərməyə, Ģöbəni birləĢdirməyə məcbur 
oldular. C. Ġlk dövrlər bunula razılaĢmıĢ, elmi iĢini baĢa 
çatdırmıĢ və rəhbərliyin yaxından köməyi sayəsində doktorluq 
dissertasiyasını müdafiə etmiĢdir. Az vaxt keçdikdən sonra C-
in xarakter əlaməti yenə də özünü göstərməyə baĢlayır, ona 
yaxından köməklik göstərmiĢ müəssisə rəhbərinə qarĢı 
çıxmağa, ona qarĢı iftiralar uydurmağa baĢlayır. Nəticədə 
yenidən müəssisədə psixoloji iqlim pozulur, iĢdə ciddi 
narahatlıq özünü göstərməyə baĢlayır.
B u c ü r f a k t l a r g ö s t ə r i r k i , q r u p d a
Ģ ə x s i y y ə t l ə r a r a s ı
r o l l a r ı n
b i r - b i r i
i l ə
u y u Ģ m a s ı
p s i x o l o j i
u y u Ģ m a n ı n
z ə r u r i
Ģ ə r t l ə r i n d ə n
b i r i n ə
ç e v r i l i r .
Ə k s i n ə ,
r o l l a r a r a s ı m ü n a q i Ģ ə l ə r i n y a r a n m a s ı i s ə
q r u p
u y u Ģ m a s ı n ı
ç ə t i n l ə Ģ d i r m ə k l ə
o n u n
f ə a l i y y ə t i n i n
s ə m ə r ə l i l i y i n ə
m ə n f i
t ə s i r
g ö s t ə r i r
.
Psixoloji ədəbiyyatda qeyd olundugu kimi, qrup 
uyuĢmasının