MahirəNərimanqızı

 
VI.23.2. Məktəb yaĢı dövründə Ģəxsiyyətin forma-
laĢmasının psixoloji Ģərtləri 
Tərbiyədən söhbət açarkən biz birinci növbədə məktəbli 
Ģəxsiyyətinin formalaĢması haqqında düĢünürük. BaĢqa sözlə, 
məktəbin və müəllimin imkanları dairəsində, Ģəxsiyyətin 
formalaĢması pedaqoji psixologiyada ən zəruri məsələ kimi 
qarĢıda durur. Hələ məktəb yaĢının ilk günlərindən tərbiyə 
iĢinin düzgün qurulmaması, pedaqoji baxımsızlığın hökm 
sürməsi Ģagird Ģəxsiyyətində arzu olunmayan keyfiyyətlərin 
formalaĢmasına gətirib çıxarır. Bu cür mənfi keyfiyyətləri 
aradan qaldırmaq isə yenidəntərbiyə iĢi tələb edir ki, bu da 
əvvəlcədən yeni keyfiyyətləri formalaĢdırmaqdan qat-qat 
çətindir. 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
279 
279 
279 
279 
279 
279 
279 
279 
279 
Hər Ģeydən əvvəl nəzərə almaq lazımdır ki, tərbiyə 
böyüməkdə olan nəslin Ģəxsiyyətinin formalaĢması prosesinin 
idarə olunmasından ibarətdir. Ona görə də bu proses özünün 
xüsusi psixoloji mexanizminə malikdir. Bu mexanizmi nəzərə 
almadan tərbiyə iĢində müvəffəqiyyət qazanılacağı barədə dü-
Ģünmək olmaz. Burada birinci növbədə tərbiyə prosesinin 
mahiyyətini təĢkil edən və psixoloji nöqteyi-nəzərdən bir-
birilə bağlı olan aĢağıdakı cəhətlərə diqqət yetirmək lazım 
gəlir
: 
tərbiyə olunan və tərbiyə edənin xüsusiyyətləri, onların 
qarşılıqlı münasibətləri, tərbiyənin məqsədi, tərbiyə prose-
sində istifadə olunan
 
yollar
.
Məhz buna görə də tərbiyə 
prosesini düzgün idarə edə bilmək üçün həmin cəhətlərin hər 
birinin xüsusiyyəti nəzərə alınmalıdır. Yalnız bu zaman 
tərbiyə prosesində Ģəxsiyyətin tələbatları, maraq və meylləri, 
dünyagörüĢü, əqidə və idealları, qabiliyyət və xarakteri lazımi 
Ģəkildə formalaĢdırıla bilər. 
Tərbiyə prosesində biz daima inkiĢaf edən, keyfiyyətcə 
dəyiĢən uĢaqlarla iĢləməli oluruq. Tərbiyə olunan həmin 
uĢaqlar özlərinin Ģəxsiyyətlərinin psixoloji xüsusiyyətlərinə, 
tələbat və motivlərinə görə bir-birlərindən fərqlənirlər. Ayrı-
ayrı yaĢ dövrlərində bu fərqlər müxtəlifləĢir və özünəməxsus 
tərbiyəvi iĢ tələb edir. Ona görə də tərbiyə prosesində 
müvəffəqiyyət qazanmaq üçün birinci növbədə tərbiyə 
olunanların yaĢ və fərdi xüsusiyyətlərini öyrənmək və nəzərə 
almaq lazımdır. 
Psixoloji tədqiqatlar göstərmiĢdir ki, Ģagird Ģəxsiy-
yətinin təĢəkkülündə həlledici yeri təkcə onun fəaliyyətinin 
düzgün təĢkili, Ģagirdin əxlaqi davranıĢ təcrübələri toplaması 
tutmur, eyni zamanda burada düzgün əxlaqi davranıĢ 
motivlərinin tərbiyə edilməsi də mühüm rol oynayır. Bu 
baxımdan Ģagirdlərin