MahirəNərimanqızı

Psixologiya obyektiv 
gerçəkliyin
beyində əks olunmasından ibarət psixi hadisələr
, 
onların yaranma və inkişaf qanunları haqqında elmdir.
I. 1.2. Psixologiyanın elmlər sistemində
yeri və sahələri
 
Müasir elmlər sistemi və psixologiya. 
Müasir dövrdə 
psixologiya insan haqqında ən mühüm elmlərdən biri kimi 
diqqəti cəlb edir. Təsadüfü deyildir ki, hazırda insan həyatı və 
fəaliyyətinin elə bir sahəsi yoxdur ki, psixologiya elmi oraya
nüfuz etməsin. Mübaliğəsiz demək olar ki, hazırki dövrdə 
bütün dünyada hər cür fəaliyyətin və insan munasibətlərinin 
səmərəliliyini psixoloji biliklərin tətbiqində görürlər. Lakin 
nəzərə almaq lazımdır ki, mühüm elm sahəsi olan psixologiya 
baĢqa elmlərdən təcrid olunmuĢ Ģəkildə deyil, onlarla vəhdətdə 
mövcuddur və fəaliyyət göstərir. Bəs elmlər sistemində 
psixologiya elmi hansı yeri tutur, onun baĢqa elmlərlə qarĢılıqlı 
əlaqəsi nədən ibarətdir? 
Elmlər sisteminin təsnifatını verən B.M.Kedrov bu 
sistemdə psixologiyanın roluna xüsusi diqqət yetirmiĢdir. Onun 
«elmlər üçbucağı»nda bunu aydın görürük. B.M.Kedrova görə 
psixologiya bir tərəfdən fəlsəfə elmləri, digər tərəfdən təbiət 
elmləri, üçüncü tərəfdən humanitar elmlər içərisində aralıq 
mövqe tutur (bax Ģəkil 2). 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
13 
 
ġ
ƏKIL 
1.
P
SIXOLOGIYANIN ELMLƏR SISTEMINDƏ YERI
. 
Psixologiya bu elmlərin məlumatlarını özündə birləĢdirir 
və eyni zamanda onlara təsir etməklə insan haqqında elmlərin 
modelinə çevrilir. Psixologiyanın baĢqa elmlərlə əlaqəsinə qısa 
nəzər yetirək. 
Ġnsan psixikası və davranıĢını onun təbii və sosial möv-
cudluğu haqqında biliklər olmadan baĢa düĢmək mümkün 
deyildir. Ona görə də psixologiyanın öyrənilməsi insan 
biologiyası, onun ali sinir sisteminin quruluĢu və fəaliyyəti 
haqqında biliklərə yiyələnməyi tələb edir. Psixi hadisələr və 
mərkəzi sinir sisteminin fəaliyyəti arasındakı əlaqə haqqında 
biliklər ali sinir fəaliyyətinin fiziologiyasında öz konkret əksini 
tapmıĢdır. Təsadüfü deyildir ki, psixologiyanın təbii elmi 
əsaslarından danıĢarkən məhz ali sinir fəaliyyətinin 
qanunularına istinad edilir. 
Psixologiya cəmiyyətin tarixi və mədəniyyəti ilə sıx 
bağlıdır. Belə ki, insanda ali psixi funksiyaların inkiĢafında 
sivilizasiyanın əsas tarixi nailiyyəti olan əmək alətləri və iĢarə 
sistemi həlledici rol oynamıĢdır. 
Ġnsan psixikasının dərindən öyrənilməsinə, onun baĢa 
düĢülməsinə