www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
113
ideologiyasına xidmət edən qərbpərəstliyi və beynəlmiləlçiliyi
“mollanəsrəddinçilər” davam etdirmişlər. Ancaq bütün
«mollanəsrəddinçiləri» bu sıraya aid etmək haqsızlıq olardı.
Çünki C.Məmmədquluzadə, Ə.Qəmküsar, M.Ə.Sabir,
M.S.Ordubadi «Molla Nəsrəddin» jurnalında, eləcə də başqa
qəzet-jurnallarda yazdıqları bir çox məqalələrdə milli,
xüsusilə dini adət-ənənələri daha kəskin şəkildə tənqid
etdikləri halda, ancaq «mollanəsrəddinçi»lərdən digərləri
Ö.F.Nemanzadə, Ü.Hacıbəyli, M.Ə.Sabir isə yaradıcılıq-
larında milli və dini məsələyə daha ehtiyatla yanaşmış,
marksizm-leninzmə bir o qədər də meyil etməmişlər. SSRİ
dövründə Ə.Mirəhmədov yazırdı ki, «Molla Nəsrəddin»
jurnalının tutduğu cəbhə əsas etibarilə bolşeviklərin minimum
proqramına yaxın olsa da [29, 88], jurnalın əməkdaşlarından
bəziləri (Ö.F.Nemanzadə, Ü.Hacıbəyli və b.) milli
burjuaziyaya da meyil göstərmişlərdir: «Söz yox ki, bəzi
mollanəsrəddinçilərin
görüşlərindəki
xırda
burjua
mütərəddüdlüyü, onların ictimai hadisələri anlamaqdakı
məhdudluğu jurnalın səhifələrində əks olunmaya bilməzdi»
[29, 90]. Deməli, SSRİ dövrünün Azərbaycan müəllifləri bir
çox hallarda qəsdən «mollanəsrəddinçi»lərin hamısını
bolşevikləşdirməyə, yəni marksizm-leninzmə bağlamağa
çalışmış [122, 69], ancaq bəzən də məcburiyyətdən onların
arasından milli ruhda çıxış edənləri xırda burjualılqda ittiham
etmişlər.
Fikrimizcə, o zaman «mollanəsrəddinçi»lərin hamısını
rus bolşevizminə bağlamaq səhv olduğu kimi, indi də zorla
milli-demokratik məfkurənin nümayəndələridək qələmə ver-
mək də yanlışdır. Yəni bu məsələlərə obyektiv yanaşaraq ayrı-
ayrı «mollanəsrəddinçi»lərin görüşlərində marksizmə və
