Maktabgacha ta’limda pedagogik jarayonlarni loyihalashtirish fanidan O’quv-uslubiy majmua

3-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: pedagogik loyihaviy faoliyat,“Qurilish, konstruktorlash va matematika” markazida qurish yasash faoliyatini loyihalash, kognitiv jarayonning rivojlanishi tarbiyalanuvchini har tomonlama rivojlanishida loyihalashning ahamiyati yuzasidan ma’lumotlar berish.
3-asosiy savolning bayoni.
“Qurilish, konstruktorlash va matematika” markazida qurish yasash faoliyatini loyihalash orqali bolalarning matematik bilimlar ham shakllantirib boriladi. Markazda elementar matematik tasavvurlarni shakllantirish bo‘yicha har bir yosh guruhlarining imkoniyatlai hisobga olinib, tavsiya etilgan jihozlar quyidagilardan iborat.
Matematika. Geometrik shakllar va turli xil buyumlarning tekis siluetlari (flanelegraf), uzunligi, kengligi bo‘yicha tartiblangan qatorni o‘rnatish uchun o‘yinchoqlar. Balandligi va qalinligi bo‘yicha taqqoslash va tartibli qatorni o‘rnatish uchun hajmli buyumlar, o‘yinchoqlar.
Kichik guruh: Turli rang va o‘lchamdagi shar, kub, doira, kvadrat, turli rang va o‘lchamdagi uchburchak.
O‘rta guruh: Turli rang va o‘lchamdagi shar, kub, doira, kvadrat, uchburchak, to‘rtburchaklar, silindr. Ikkitadan beshtagacha geometrik qismlardan iborat bo‘lgan buyumlar tasvirlangan kartalar.
Katta guruh: Mavzuga oid rasmlarni joylashtirish uchun geometrik shakllarning modellari to‘plamlari.
Tayyorlov guruhi: Yassi shakllar (flanelegraf): turli xil materiallardan tayyorlangan, turli ranglar va o‘lchamlardagi doira, kvadrat, oval, to‘rtburchaklarlar. Hajmli shakllar: turli xil materiallardan tayyorlangan, turli ranglar va o‘lchamlardagi shar, kub va silindr. Geometrik shakllarni tasvirlash, o‘zgartirish uchun vazifalarda foydalanish uchun hisoblash tayoqchalari va qog‘oz chiziqlar. Ko‘pburchaklarning har xil turlari: uchburchak, to‘rtburchak, beshburchak, olti burchak. Murakkab shakldagi buyumlarni yaratish uchun hajmli va yassi geometrik shakllar to‘plamlari.
Poldagi raqamlar — 1 dan 10 gacha bo‘lgan raqamlar tushirilgan sirpanmaydigan kvadratchalar. Ular harakatlarni hisoblash ko‘nikmalarini kuchaytiradigan harakatli faol o‘yinlar uchun juda muhimdir. Ularni gilamda, qog‘ozda bo‘yalgan yoki polda bo‘yoqlar bilan chizish mumkin. Ular, shuningdek, tartiblash va raqamni aniqlashni o‘z ichiga olgan o‘yinlar uchun ishlatilishi mumkin. O‘lchov asboblari. Maxsus o‘lchov mashqlari standart o‘lchov vositalarini talab qilmaydi (tarbiyachi tomonidan qilingan yoki bolalar tomonidan tanlangan o‘lchovlardan foydalanish mumkin), ammo ular juda foydali. Quruq va suyuq mahsulotlar uchun o‘lchov stakanlari, o‘lchash qoshiqlari, chizg‘ichlar, lentalar, tarozilar va termometrlar bolalar tomonidan foydalanish yoki ular uchun namoyish qilishda katta ahamiyatga ega. Oddiy balans tarozlari o‘lchov shkalasi bo‘lgan tarozilarga qaraganda maqbulroqdir, ular bolalarga ikkita buyumni, shuningdek, o‘lchanadigan va standart og‘irliklarni ko‘z bilan taqqoslash imkoniyatini beradi. Ketma-ket raqamlar qatori bolalar hisoblash va tartiblashning ma’no-mazmuni tushuna boshlaganda va oddiy hisob-kitoblarni amalga oshirishda foydalidir. Bola ishlashi mumkin bo‘lgan yetarli uzunlikdagi u bo‘ylab harakatlanish mumkin bo‘lgan polda bir qator raqamlar qatori rivojlana borayotgan hisoblash qobiliyatlarini jismoniy tomondan mustahkamlashga hissa qo‘shadi. Parket bloklari geometrik figuralarni, buyumlarning shakllarini va ularning ketmaketligini o‘rganish imkoniyatini beradi. Taxtalarni rang yoki shaklga moslab tanlash mumkin va ularning yordami bilan binolarni, uylarni, ko‘priklarni, shuningdek, yanada murakkab qurilish inshootlarini konstruktorlash mumkin.
Qurilish, konstruktorlash va matematika markazi boshqa rivojlanish sohalari bo‘yicha integratsiyasiyalashadi:
Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish sohasi bo‘yicha:

• Konstruktorli o‘yinlar yirik va mayda motorikani rivojlantiradi;

  
  

• Ko‘z harakatlari muvofiqligini va harakatlarning aniqligini rivojlantiradi.

  
  

• Elementlarni ushlash, ko‘tarish va o‘zaro moslashtirish jarayonida yetakchi qo‘l aniqlanadi;

  
  

Ijtimoiy va hissiy rivojlanish:

• Bola quyidagilarni bajarganda ijtimoiy ko‘nikmalar yuzaga keladi:

  
  

• tengdoshi bilan yonma-yon biron bir narsani qurganda, boshqalarning ishini kuzatganda va ulardan nusxa olganda, boshqa bolalar bilan birga faoliyatni rejalashtirib, uni amalga oshirganda, bir nechta sheriklar bilan birgalikda guruhda birga ishlaganda, boshqalar bilan birgalikda konstruksiyalardan foydalanganda, qurilish atrofida amalga oshadigan lavha-rolli o‘yinda ishtirok etganda.

  
  

Nutq, muloqot, o‘qish va yozish ko‘nikmalarini rivojlantirish quyidagi jarayonlarda amalga oshadi:
- binolar va inshootlarning nomlari, qurilgan narsalarni muhokama qilish;
- bloklarning shakli va o‘lchamlarini tavsiflash;
-tengdoshlari bilan kelajakdagi qurilish rejasini muhokama qilish;
- yaratilgan tuzilish haqida hikoya va tushuntirishlar olib borish; h
-tegishli kitoblar bilan tanishish.
Kognitiv jarayonning rivojlanishi:
Bolalar quyidagi tushunchalarni egallaydilar:

• o‘lcham, shakl, vazn, balandlik, qalinlik, fazo, yo‘nalish, namuna, reja;

  
  

• muvozanat, balans, barqarorlik, o‘xshashlik, farq;

  
  

• o‘lchov, hisob, tenglik (2 yarim blok bitta to‘liqga teng);

  
  

• barqarorlik, tortishish, kuchlarning o‘zaro ta’siri, material xususiyatlari;

  
  

• kuzatish, tasniflash, dasturlash;

  
  

• bitta obyektdan har xil foydalanish (masalan, blokni gorizontal yoki vertikal ravishda joylashtirish);

  
  

• ijodiy fikrlash va tasavvur.

  
  

Ijodiy rivojlanish:
- tabiiy va chiqindi materiallar bilan ishlash;
- bola bino qurishni rejalashtirganda avval uni aqlan tasavvur qiladi (yoki sxema, rasm asosida), uning qismlari shakli haqida o‘ylaydi, keyin u tasvirni mavjud shakllar bilan o‘zaro bog‘laydi, ularning moslik darajasini aniqlaydi va keyin o‘ziga xos tuzilishni yaratishga kirishadi. Boshqa rivojlantirish markazlari bilan integratsiya: Maktabgacha yoshdagi bolalar guruhidagi barcha rivojlantirish markazlari matematikani o‘rganish imkoniyatlarini taqdim etadi:
Lavha-rolli va sahnalashtirish markazi: o‘zaro bir xil moslik “Uy” o‘yinida mustahkamlanishi mumkin. Misol uchun, qo‘g‘irchoqlar — karavotlarga, piyolalar — kofe quyayotgan onalar uchun. “Do‘konga” o‘yini hisobni, hisob jarayonlarini, fazoviy tushunchalar va pul tushunchalarini mustahkamlashga yordam beradi.
Ilm-fan va tabiat markazi: Turli o‘lchamdagi idishlarni to‘ldirish va bo‘shatish bolalarni o‘lchov va taqqoslash tushunchalari bilan tanishtiradi. Qurilish bloklari bilan harakatlarni o‘zlashtirishda bolalar quyidagi tushunchalarni o‘zlashtiradilar:
- O‘lchami, shakli, vazni, balandligi, qalinligi, maydoni, yo‘nalishi;
- Muvozanat, balans, barqarorlik;
- O‘lchash, hisoblash, o‘xshashlik, farq,tenglik;
- Muammolarni hal qilish.
- Ijodiy tasavvur va tafakkur.
San’at markazi: Badiiy faoliyat o‘zaro bir xil moslikni mustahkamlash imkoniyatini taqdim etadi, masalan, cho‘tkalar — ma’lum bo‘yoq ranglari uchun, qog‘oz varaqalari — ushbu markazda faoliyat yuritadigan har bir bola uchun. Oddiy hisob-kitoblarni kiritish mumkin, masalan, agar har bir bola uchtadan rangli qalamdan foydalansa, bolalar umumiy ravishda nechta qalamga egalar? Loyihalash shakllar va namunalardan foydalangan holda geometriyani o‘z ichiga olishi mumkin.
Til va nutq markazi: aniq, sodda raqamlar va qiziqarli rasmlarni hisoblash uchun yaxshi tanlangan rasmli kitoblar to‘plami bolaning so‘z boyligini kengaytirishga yordam beradi. Bu inshootlarni nomlash, bloklarning shakli va o‘lchamlarini tavsiflash, kelajakdagi tuzilmani muhokama qilish, bu haqida aytib berish, tegishli kitoblar bilan tanishish jarayonida yuz beradi. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun sakkizta matematik tushunchalar:
O‘zaro bir xil mos tushish — bu o‘zaro bog‘liq buyumlarning bir-biriga bevosita aloqada joylashtirishni nazarda tutadi: har bir bola uchun bitta bulochka yoki har bir bola karavoti uchun bitta yostiq.
Seriyalash — bu buyumlarni tartib bilan, avval o‘lchamlari bo‘yicha (eng kichigidan boshlab eng kattasigacha), so‘ngra soni bo‘yicha joylashtirishni o‘z ichiga oladi.
Hisob — raqam va miqdorni tushunishni namoyish etish qobiliyatini o‘z ichiga oladi. Shuningdek, bu quyidagi savolga javob bera olishni o‘z ichiga oladi: “Bu qanday raqam?” va “Qaysi raqam keyingi keladi”.
Hisoblash — bu aniq bir misol asosida qo‘shish va ayirish jarayoni.
Tasniflash — buyumlarni ularning xususiyatlariga ko‘ra saralash qobiliyati (masalan, rangi, shakli, o‘lchamlari bo‘yicha). Bu quyidagi savolga javob berish qobiliyatini anglatadi: “Nima uchun bularning hammasi birlashtirilgan?”
O‘lchash — bu buyumdagi standart birliklar sonini topish jarayoni hisoblanadi.
Taqqoslash — o‘lchash orqali ma’lum buyum boshqasidan katta, kichik yoki unga teng ekanligini aniqlay olish ko‘nikmasi hisoblanadi.
Geometriya — fazoviy munosabatlarni o‘rganadigan fan. Kichik bolalar uchun bu obyektlarni o‘rganish, shakllarni tanib olish va takrorlanuvchi ketma-ketlikni (pattern) aniqlashni anglatadi.
Harakatdagi muntazamlik va takroriylik (pattern) — bolalarga aloqalarni, munosabatlarni ko‘rishga, umumlashtirishga va oldindan ko‘ra olishga yordam beradi. Bolalar harakatda, rangda, tovushda, joylashuvida va miqdorida muntazamlik va takrorlanuvchanlikni his qilishlari mumkin. Patternlar namunalari: tabiatda: kuz, qish, bahor, yoz; kunning vaqti — ertalab, tushdan keyin, kechqurun, kechasi .