Maktabgacha ta’limda pedagogik jarayonlarni loyihalashtirish fanidan O’quv-uslubiy majmua

2-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: Konstruktorlash va konstruktiv-modellashtirish markazi faoliyati, pedagogik faoliyatda matematika va matematik tushunchalar, tarbiyalanuvchini har tomonlama rivojlanishida qurilish, konstruktorlash va matematika markazining vazifalari loyihalashning ahamiyati yuzasidan ma’lumotlar berish.
2-asosiy savolning bayoni.
Qurilish, konstruktorlash va matematika markazi: Konstruktorlash va konstruktiv-modellashtirish markazi faoliyati, rivojlantiruvchi muhitning muhim qismidir. Konstruktorlash — maktabgacha yoshdagi bolalarda ijodkorlik, fikrlash va mayda motorikani rivojlantirish uchun foydali faoliyat hisoblanadi.
Matematika va matematik tushunchalar — bolalarning kundalik hayotida ishlatiladi, masalan, ular uyg‘onganida, uxlaganda, stolga qo‘yadigan likopchalar sonini hisoblashda va hokazo. Kichik yoshdagi bolalarda hisoblash ko‘nikmalari ularning maktabdagi va hayotdagi keyingi muvaffaqiyatlari uchun muhim asosdir. Matematik kompetensiyalardan foydalanish maktabgacha pedagogning ko‘magi bilan amaliy interaktiv mashg‘ulotlar orqali matematikadan bilimlarni birgalikda shakllantirishni talab qiladi. Konstruktorlash va matematika markazi bolalarga binolar qurish, bo‘yi, vazni haqida ma’lumot olish, shakllarni taniy boshlash, birgalikda harakat qilishni o‘rganish, ko‘zlar va qo‘llar yo‘nalishlarini muvofiqlashtirishni takomillashtirish va o‘yindan keyin maydonni tozalash ko‘nikmalarini o‘rganish imkoniyatini beradi. Qurilish bilan shug‘ullangan holda, bolalar matematik ko‘nikmalarni rivojlantirishlari, ijtimoiy ko‘nikmalar hamda muammolarni hal qilish tajribalariga ega bo‘lishlari mumkin. Ushbu markazda ijodkorlikni namoyish etish va qilinayotgan ishlarga diqqatni jamlashni o‘rganish mumkin.
Qurilish, konstruktorlash va matematika markazining maqsadi: Bolalarda boshlang‘ich matematik bilimlarni amalda oqilona qo‘llash, sxemalar asosida konstruktorlash, buyumlarni belgilariga ko‘ra kuzatish, tahlil qilish, taqqoslash va nisbatini aniqlash ko‘nikmalarini rivojlantirish, erkin o‘yin faoliyatida ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish iborat.
Qurilish, konstruktorlash va matematika markazining vazifalari: Bolalarda konstruktiv faoliyatga barqaror qiziqish, tajriba qilish, yaratish, ixtiro qilish istagi, tuzilmalar va inshootlarni mustaqil ravishda tahlil qilish ko‘nikmalarini shakllantirish. Konstruktorlardan foydalanish va shartlar, mavzular va o‘ylangan rejaga muvofiq qurilishni mashq qilish. Tayyor chizmalarni tushunishga va ulardan foydalanishga o‘rgatish va tuzilmalarga o‘z o‘zgartirishlarini kitirish. Bolalarda boshlang‘ich matematik faoliyatga qiziqishni shakllantirish. Kognitiv matematik faoliyatni muvaffaqiyatli o‘zlashtirish uchun bolaning fazilatlari va shaxsiy xususiyatlarini rivojlantirish. Fikrlash jarayonlarini, zukkolikni, topqirlikni rivojlantirish, mustaqillik va tashkilotchilik xususiyatlarini tarbiyalash; Bolalarda o‘z bo‘sh vaqtlarini, ko‘ngilochar va aqliy zo‘riqishni talab qiladigan intellektual o‘yinlarni tashkil etish qobiliyatini shakllantirish; Shaxsiy qiziqishlar bo‘yicha mashg‘ulotni tanlash, do‘stlar bilan sevimli mashg‘ulotlarni amalga oshirish, ularga ko‘nikmalarni o‘zlashtirishda yordam berish.
“Qurilish, konstruktorlash va matematika” markazi tematik reja asosida bezatiladi. Mavzu rivojlantirish markazlarining tanlangan materiallarida aks etishi kerak. Ma’lum MTT ning o‘ziga xos xususiyatlarini e’tiborga olgan holda hudud va etnomadaniyat komponentlarini kiritish tavsiya qilinadi. Markaz bir nechta stollar, uskunalar, didaktik materialni saqlash bo‘limlari, osma javonlardan tashkil topishi mumkin. Gilam flanelegrafga ega bo‘lish maqsadga muvofiqdir. Markazga joylashtirilgan buyumlar va matematik vositalar: kichik guruhlarda — bolaning hissiy taassurotlarining boyligi ta’minlanishi kerak, katta guruhlarda — hisoblash faoliyati va mantiqiy fikrlashni rivojlantirish. Markaz materiallari matematik ta’limning ilg‘orligini ta’minlashi kerak: mazmunning taxminan 15% katta yoshdagi bolalarga mo‘ljallangan bo‘lishi lozim. Matematika markazining mazmuni boshlang‘ich matematikaga oid bilimlarda muammolarga ega bolalarda faollikni rivojlantirish imkoniyatini o‘z ichiga olishi kerak: mazmunning taxminan 15% yosh kichik yoshdagi bolalarga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak.
Markazda mavjud bo‘lishi tavsiya etiladigan uskunalar: Konstruktorlash Lego, konstruktor va boshqa qurilish bloklari va bolalar o‘yinlari uchun moslashtirilgan materiallar (qutilar va boshqalar), kublar, katta va kichik yog‘och qurilish materiallari, binolarning sxemasi va chizmalari) Materiallar bo‘yicha turlari:
Yumshoq to‘qima. Ushbu buyumlar o‘tkir qirralari bo‘lmagan katta qismlardan iborat. Bu asosan to‘qimachilik materiallari bo‘lib, to‘ldiruvchi sifatida sintepon yoki boshqa yumshoq sintetik materiallardan foydalaniladi. Bunday konstruktordan oddiy inshootlarni qurish mumkin. U ko‘pincha bolalar bog‘chalarida va o‘yin xonalarida ishlatiladi.
Yog‘ochdan. Detallar sifatida yog’ochdan yasalgan qurilish bloklari, konuslar, arkalar va boshqa har xil elementlar ishtirok etadi. Eman, qayin yoki qarag‘ay ishlab chiqarish uchun material sifatida ishlatiladi. Bunday mahsulotlarning narxi ularning sifatini oqlaydi. Bunday konstruktor bo‘yalmaydi yoki faqat xavfsiz bo‘yoqlar bilan bo‘yaladi. Yog‘och qismlar kichik bolalar uchun xavfsizdir, ular katta o‘lchamda bo‘lib, 2 yoshdan boshlab bolalarning o‘ynashi uchun mos keladi. Metalldan. Ular ko‘plab kichik qismlardan iborat: plastina, gayka, kashak, kalitlar, boltlar. Tayyor tuzilmani yig‘ish oson emas, ammo yakuniy natija bolani albatta hayratda qoldiradi. Metall qismlar uzoq vaqt davomida saqlanadi. Ammo, bunday konstruktorlar 7 yoshdan yuqori bolalardagina qiziqish uyg‘otadi. Bolt va gaykalarning mavjudligi ularni yig‘ishda yengil qiyinchiliklar tug‘diradi. Metall konstruktorlar turli xil to‘plamlarda sotilishi mumkin: bitta yoki bir nechta kombinatsiyalarni yaratish maqsadida.
Keramikadan. Keramikadan yasalgan buyumlar ekologik jihatdan eng toza mahsulot hisoblanadi. Konstruktorlar turli xil qurilish to‘plami ko‘rinishida ishlab chiqariladi va ba’zida boshqa materiallarning qismlari bilan to‘ldiriladi.
Plastikdan. Bu konstruktor uchun eng mashhur materialdir. Elementlarni yaratish uchun xavfsiz bardoshli plastikdan foydalaniladi. Plastikdan hammaga taniqli turli seriyalardagi Lego ishlab chiqariladi. “Yulduzchalar”, “Molekulalar”, “Aqlli tayoqchalar”, “Dikstik”
Origami va qog‘ozdan konstruktorlash uchun papka: har xil turdagi qog‘oz va karton, qaychi, yelim va boshqalar. Origami bolalarda konstruktiv fikrlash, ularning ijodiy tasavvurlarini, estetik didini rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. Bola o‘z qo‘li bilan qilingan o‘yinchoq jonlanganida xursand bo‘ladi. Qog‘ozdan qo‘l san’atlarini yaratish jarayonida bolalar tanish narsalarning tasvirlarini estetik anglashni, ularni turlicha ko‘rishni, go‘zallikka urg‘u berib, uni tasviriy faoliyatda ifoda etgan holda yetkazishni o‘rganadilar. Origami shuningdek, xotiraning rivojlanishini rag‘batlantiradi, chunki bola buni bajarish uchun tayyorlash ketma-ketligini, yasash usullari va yo‘llarini eslab qolishi kerak. Origami bolalarni asosiy geometrik tushunchalar bilan tanishtiradi (burchak, yon, kvadrat, uchburchak va boshqalar), shu bilan birga so‘z boyligini boyitadi. Qog‘oz modellarini yaratish orqali bola turli geometrik shakllar bilan tanishadi: uchburchak, kvadrat, trapetsiya va boshqalar (ba’zida bunga alohida e’tibor qaratish lozim), ularning tuzilishi (tomonlari, burchaklari, tepa qismlari va boshqalar) haqidagi ma’lumotlarni mustahkamlaydi, o‘xshashlik va farq belgilarini aniqlaydi; fazoda va qog‘ozda yo‘nalishni oson aniqlashni, butun qismni kichik qismlarga ajratishni, vertikal, gorizontal va diagonalni aniqlashni, geometriya va matematikaga oid ko‘p narsalarni o‘rganadi. Origami fikrlash jarayonlarini faollashtiradi. Konstruktorlash paytida bolada vizual belgilarni (qatlash texnikasini ko‘rsatish) og‘zaki (qatlash texnikasini tushuntirish) tushuntirish bilan o‘zaro munosabatni aniqlash, va ularning ma’nosini amaliy faoliyatga aylantirish (harakatlarni mustaqil ravishda bajarish) zaruriyati tug‘iladi.