Mamlakatimiz mehnat bozorida ishsizlik va ish bilan bandlik holati tahlili
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ǀ
ISSUE 2 ǀ 2022 ISSN: 2181-1601 Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 1192 Faoliyat kursatayotgan korxona va tashkilotlar soni 323 517 tani tashkil etib, utgan yilning shu davriga solishtirilganda 38,0 mingta (13,3 %) ga usgan. Xududlar kesimida karalganda, faoliyat yuritayotgan korxona va tashkilotlar soni eng kupi Toshkent shaxri (69236 ta), Toshkent (31030 ta), Fargona (29128 ta), Fargona (27391 ta) va Samarkand (25066 ta) viloyatlari xissasiga tugri keladi. Aksincha Sirdaryo (10367 ta), Navoiy (11175 ta) xamda Jizzax (14226 ta) viloyatlarida korxonalar soni kamligini kuzatish mumkin. Xususan, shaxsning fuqarolik erkinligi xodimga mehnatni qo‘llash sohasi, undan foydalanish sharoitlari va ish haqini erkin tanlash xuquqini rasmiy beradi. Erkin subyekt sifatida u shaxsiy mulkchilik va o‘zining ishchi kuchiga egalik xuquqiga ega bo‘ladi. O‘zbekiston Respublikasining «Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risida»gi qonunida ta’kidlanganidek, «O‘zbekiston Respublikasi fuqarolariga ishlab chiqarish va ijodiy mehnat uchun o‘z qobiliyatlariga egalik qilish va qonunchilik man qilmaydigan har qanday faoliyat bilan shug‘ullanish xuquqi berilgan. Mehnatga har qanday shaklda ma’muriy majbur qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. Kishilarning ixtiyoriy band bo‘lmasligi ularni javobgarlikka tortish uchun asos bo‘la olmaydi». Davlat ish bilan ta’minlashga muhtoj bo‘lgan aholiga quyidagilarni kafolatlaydi: - ishsizlik nafaqasini to‘lash; - mehnat organlarining yo‘llanmasi bo‘yicha kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash yoki malaka oshirish davrida stipendiya to‘lanishi hamda shu davrni umumiy mehnat stajiga qo‘shish; - ishsiz shaxsga qaramog‘idagilarini hisobga olgan holda, moddiy yordam berish; - haq to‘lanadigan jamoat ishlarida qatnashish imkoniyati; - mehnat organlarining taklifiga binoan ishlash uchun ixtiyoriy ravishda boshqa yerga ko‘chish bilan bog‘liq xarajatlarini qoplash. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, yurtimizda ish bilan ta’minlashga muhtoj bo‘lgan aholi soni ortib bormoqda (4-jadval). 4-jadvaldan ko‘rinib turganidek, 2017-2019 yillarda O‘zbekiston Respublikasida ish bilan ta’minlashga muhtoj bo‘lgan aholi soni 9,1 ming kishiga yoki 98,5 foizga ortgan. Ko‘rilayotgan davrda ish bilan ta’minlashga muhtoj bo‘lgan aholi sonining o‘sish sur’ati bir meyorda kechmagan. Xususan, 2017 yilda ish bilan ta’minlashga muhtoj bo‘lgan aholi soni 12 foizga ortgan bo‘lsa, 2019 yilda ish bilan ta’minlashga 01,01,2018йил 285,5 минг 01,01,2019 йил 323,5 минг утган йилга нисбатан 38 мингтага усган |