Manasova Izumgul Syerdanovna Qosimov Xayriddin Olimovich ovqatlanishning gigienik asoslari

Sut tarkibidagi begona aralashmalarni aniqlash 
Sut tarkibidagi ichimlik sodasini aniqlash: Probirkaga 10 ml sut solinadi, unga 4-5 tomchi rozal kislotasining 
spirtli eritmasi solinadi. Agar sutda soda bo’lsa, pushti rang hosil bo’ladi va u ivib qolmaydi. Soda bo’lmasa, 
sariq rang hosil bo’ladi va probirka devorida kazein izlari qoladi. 
Kraxmalni aniqlash: probirkaga 10 ml tekshiriluvchi sut solib, suvli hammomga 5 daqiqaga qo’yiladi. Sovitib 
unga 1ml yodning suvli eritmasi solinadi. Kraxmal bo’lsa, ko’k rang hosil bo’ladi, bo’lmasa rang hosil 
bo’lmaydi. 
Sutni qalbakilashtirish 
1.Sutning yog’ini olganda – solishtirma og’irlmik ortadi, yog’liligi pasayadi, rangi o’zgaradi, sarg’ish tusga 
kiradi. 
2. Suv qo’shilganda - solishtirma og’irligi pasayadi, ko’kimtir rangga o’tadi, ta’mi suv ta’miga yaqinlashadi. 
3.Soda qo’shilganda – nordonligi pasayadi, rozol kislota pushti rang beradi. 
4.Kraxmal qo’shilganda – rangi oq-ko’kimtir, konsistenstiyasi cho’ziluvchan, yod bilan ko’kimtir rang hosil 
qiladi.
GO’ShTNING GIGIENIK EKSPERTIZASI 
 

---

84 
Go’sht to’la qiymatli oqsillar manbaidir. Go’sht tarkibidagi oqsilning o’rtacha miqdori 13-15%, 
go’shtdagi yog’ning o’rtacha miqdori 3 -34% gacha. Go’sht tarkibida mineral tuzlar (kaliy, fosfor, nartriy, 
temir), A va V guruhiga kiruvchi vitaminlar mavjud. 
Go’shtning sifatliligini baholash quyidagi organoleptik ko’rsatkichlarni (rangi, hidi, konsistenstiyasi, 
sho’rvasining ta’mi), kimyoviy ko’rsatkichlarni (ammiak, vodorod-sulfid, o’t kislotalari), mikrobiologik 
(gelmintlarning borligi) ko’rsatkichlarni aniqlash orqali amalga oshiriladi. Bundan tashqari, yog’i, iligi, pay va 
bo’g’imlari, shuningdek, qaynatilgan sho’rvaning sifatiga baho beriladi. Go’shtning sifatlilik ko’rsatkichlari 
25 balli tizim bo’yicha baholanadi, ya’ni ballar yig’indisi 21-25 ballni tashkil etsa, go’sht yangi, yig’indi 
ballar 10-20 ballni tashkil etsa -ishonchli bo’lmagan yangi go’sht, eskirgan go’shtda esa - 10 balldan past 
bo’ladi.
Ko’rsatkichlar 
Tekshirish usullari 
Ko’rsatkichlarni baholash 
Organoleptik: 
-rangi 
-konsistenstiyasi 
-hidi 
Ko’rish orqali 
Barmoq bilan bosish 
Qizitilgan pichoq namunasi 
O’zgarishlar bo’lsa: 
Rangda- 2 dan ballgacha 
chegirish 
Konsistenstiyada - 2-5 ball 
hidida - 2-7 ball 
Kimyoviy: 
-uchuvchi yog’ kislotala-
rining borligi; 
-ammiakli azot borligi 
Mis sulfatli namuna
Nessler 
reaktivi 
bilan 
reakstiya 
Ijobiy bo’lsa - 4 ball 
chegirish 
Ijobiy bo’lsa -2 ball 
Chegirish 
Mikrobiologik: 
Finna va trixinellalarning 
Borligi 
Ezilgan 
preparatlarni 
mikroskopda ko’rish 
Ijobiy bo’lsa - 2 ball 
chegirish 
 
Organoleptik ko’rsatkichlar:
Tashqi ko’rinishi – quruq parda bilan qoplanib, shilimshiq izlari bo’lmasligi, 
kulrang, ko’kimtir dog’lar bo’lmasligi kerak. Kesilganda uning rangi qizil, hidi o’ziga xos, konsistenstiyasi - 
qo’l barmog’i bilan bosib ko’rilganda hosil bo’lgan chuqurcha tezda o’z holiga qaytishi kerak.
Go’shtning yangiligi pichoqni qizdirib aniqlanadi. Qizdirilgan pichoq bilan go’sht suyagigacha kesiladi. 
Agar go’sht yangi bo’lsa, yoqimli hid keladi, eski go’sht bo’lsa, yoqimsiz hid.