D 155 nilayotgan bilimlarga ehtiyoj tu
g‘iladi. Bu ta’limda o‘rganilishi ko‘zda
tutilgan hodisani o‘quvchidan pinhon saqlaydi,
unda bilishga ehtiyoj
zaruriyati tug‘iladi.
“Evristik suhbat” metodi. Evristik suhbat metodi o‘quvchini o‘ylash ga,
tafakkur etishga undashi bilan ahamiyatli. Evristik suhbat jarayoni ham
o‘qituvchi va o‘quvchining dialogik nutqi shaklidagi savol-javobga asosla
-
nadi. Biroq evristik suhbat o‘qituvchi tomonidan tayyorlangan savollarga
o‘quvchi darslikdan yoki boshqa o‘quv materialidan tayyor javobni olol
-
maydi. Evristik suhbat savollari o‘quvchini o‘ylashga, o‘quv mashg‘ulotlari
davomida olgan bilimlarini bir qadar amaliy tatbiq etishga undaydi.
“Ongli, verbal, kognitiv-pragmatik ta’lim” metodi. Kognitiv (ing
-
lizcha:
“cognition”
– bilishga oid, idrokiy) ta’lim o‘quvchini izlanish
-
ga, qiyoslashga, xulosa chiqarishga va zarurini tanlashga yo‘naltiradi.
Demak, reproduktiv ta’lim bilim bersa, kognitiv ta’lim bilim olishga
undaydi, bilim olish yo‘llarini o‘rgatadi, usullarini tavsiya etadi – o‘quv-
chining qo‘liga bilim kalitini tutqazadi. Chunki bilim cheksiz, uning
barchasini o‘quvchiga o‘rgatib bo‘lmaydi. Kognitiv ta’limda sistemaviy
izchillikka ega topshiriqlar tizimidan foydalaniladi. Mazkur topshiriqlar
tizimi hodisalarni kuzatish, ularni umumlashtirish, narsa-buyum, holat,
tushunchalarni o‘zaro qiyoslash, ular orasidagi o‘xshashlik va farqlar
-
ni aniqlashga; o‘quvchilarni o‘ylash, fikrlash, izlash, topish va umum
-
lashtirishga; dars jarayonida muammoli vaziyatlar yaratishga qaratil
-
gan bo‘lishi zarur.
“Brenrayting” metodi. Bu metodning qo‘llanishida barcha g‘oya, fikr-
lar yozma bayon etiladi. Bu esa o‘z fikr va g‘oyalarini og‘zaki bayon etish-
ga qiynaladigan ba’zi o‘quvchilar uchun qulaylik yaratadi. O‘quvchilar
tomonidan yozilgan fikr va g‘oyalarning imloviy va uslubiy xatolariga e’ti
-
bor qaratilmaydi hamda yozilgan fikrlar orasida keyinchalik xayolga kel
-
gan fikrlarni yozish uchun bo‘sh joylar ham qoldiriladi. O‘quvchilarga o‘z
fikrlarini erkin, mustaqil ifoda etish topshiriladi. G‘oyalar tahlili ke yinroq
o‘tkaziladi. Bu metoddan foydalanilganda muammoni yechish variantla
-
ri imkon qadar ortadi.
