Xolid yaxshilik qiluvchidir. 2) Jumlaning nasb holatida turishi كان خالد يعمل الخير - كان خالد عاملا للخير Xolid yaxshilik qiluvchi edi. 3) Jumlaning jarr holatida turishi مررتُ برجل يعمل الخير - مررتُ برجل عامل للخير Yaxshlik qiladigan kishi oldidan o‘tdim. Agar jumlani bir so‘z bilan almashtirib bo‘lmasa (ta’vil qilib bo‘lmasa) yoki ta’vil qilinsa ham الرفع, النصب, الجر yoki الجزم larda o‘zgaruvchan bo‘lsa, ya’ni biror bir gap bo‘lagiga tobe bo‘lib, u o‘zgarsa, buning ham to’ldiruvchisi singari o‘zgarishi shart bo‘lsa, uni arab tilshunoslari الجملة ﺍﻟﺗﻰ لا محل لها من الأِعراب deb nomlaydilar. Bu jumla ham so‘zma so‘z tarjima qilinganda, “e’rob pillapoyasida o‘zining muqim, o‘zgarmas o‘rniga ega bo‘lmagan jumla” deb tarjima qilinsa ham “gap bo‘lagi bo‘la olmaydigan jumla” deb nomlash qabul qilingan.9 Ba’zi bir toifa jumlalar o‘rniga mufrad, yagona so‘zni joylashtirib bo‘lmaydi, ya’ni jumla ma’nosini bir jumla orqali ta’vil qilib bo‘lmaydi. Bunday jumlalar e’rob pillapoyasida muqim bir o‘ringa joylasha olmaydi. Shu nuqtai nazardan kelib chiqib arab nahvshunoslaridan biri مصطفي الغلاييني o‘zining "جامع الدروس العربية". nomli kitobida jumlalarni quyidagi to‘rt turga bo‘lgan:
1ﺍﻻﺴﻤﻴﺔ الجملة
الجملة الفعلية 2 . ﺍﻹﻋﺭﺍﺏ ﻤﻥ ﻤﺤﻞ ﻟﻬﺎ ﺍﻟﺗﻰ ﺍﻟﺟﻤﻟﺔ
“Gap bo‘lagi o‘rnida bo‘la oladigan jumla” (yoki “gap bo‘lagi kabi e‘robda o‘z o‘rniga ega bo‘lgan jumla”) ﻣﺒﺘﺪﺃ ﺍﻟﺟﻣﻠﺔ ﺍﻟﻮﺍﻗﻌﺔ
Ega vazifasida keluvchi jumla. ﺍﻟﺟﻣﻠﺔ ﺍﻟﻮﺍﻗﻌﺔ ﻓﺎﻋﻼ ﺍﻭ ﻧﺎﺋﺐ ﻓﺎﻋﻞ. Fe’liy jumlaning egasi vazifasida keluvchi jumla. . ﺧﺒﺮﺍ ﺍﻟﺟﻣﻠﺔ ﺍﻟﻮﺍﻗﻌﺔ
Gapning kesimi vazifasida keluvchi jumla. ﺍﻟﺟﻣﻠﺔ ﺍﻟﻮﺍﻗﻌﺔ ﺧﺒﺮﺍ ﻷﻓﻌﺎﻝ ﺍﻟﻣﻘﺎﺭﺑﺔ ﻭ ﺃﻓﻌﺎﻝ ﺍﻟﺸﺮﻭﻉ. ﺍﻟﻣﻘﺎﺭﺑﺔ ﻭ ﺃﻓﻌﺎﻝ ﺍﻟﺸﺮﻭﻉ ﺃﻓﻌﺎﻞ larning kesimi vazifasida keluvchi jumla.
