Media va axborot savodxonligi pedagogik innovatsiyalar, professional

 
3.Muqobil ijtimoiy media. 
Muqobil axborot vositalari yoki oddiygina 
muqobil ommaviy axborot vositalari bularning barchasi mustaqil aloqa kanallari va 
ijtimoiy axborotdir, ya’ni ular yirik korporativ guruhlarga yoki davlatga tegishli 
emas yoki ular tomonidan nazorat qilinmaydi. Ushbu turdagi ommaviy axborot 
vositalari odatda o‘z kun tartibi yoki sababi bilan aniqlanadi (ijtimoiy shikoyat, 
atrof-muhit, ma’naviyat, fuqarolarning ishtiroki, sektorning madaniy hayoti va 
boshqalar). Ular bozorda yoki siyosiy manfaatlarga asoslangan holda odatda 
ishbilarmon guruhlar yoki davlat tomonidan ko‘rinmas holga keltiriladigan yoki 
ochiq senzuraga uchragan ehtiyojlar, muammolar, yondashuvlar va istiqbollarni 
aks ettirish uchun joylar yaratishni maqsad qilishadi. Ushbu turkumda siz jamoat 
radio va televizion stantsiyalarini, podkastlarini, risolalarini va ijtimoiy tarmoqlar, 
veb-sahifalar, bloglar, forumlar va boshqa barcha turdagi elektron manbalarni 
topishingiz mumkin. 
Mustahkamlash uchun savollar. 
1.
Medianing funksiyalari
 
deganda nimani tushunasiz?
2. 
Tarix va xalqaro qo‘llanmalar
 
haqida gapirib bering.
3.
Muqobil ijtimoiy media deganda nimani tushunasiz ? 
 
 

---

178 
9-Mavzu: Axborotni izlash va matn tahlili. 
Reja: 
1. 
Axborotlarni izlash usullari. 
2. 
Matnlarni tahlil qilish. 
3. 
Eng ko‘p qo‘llaniladigan qidiruv tizimlarining belgilari.
 
1. Axborotlarni izlash usullari. Qidiruv tizimi
(inglizcha: search engine) -
kompyuterda, kompyuter tarmog‘ida yoki butunjahon web tarmog‘ida World Wide 
Web saqlanayotgan maʼlumotlarni qidirishga mo‘ljallangan dasturdir. Internet 
qidiruv tizimi Information Retrieval systemdan kelib chiqqan. Bu sistema 
maʼlumotlar bazasi uchun kalit so‘zlar indeksini yaratib, natijada ushbu kalit so‘z 
qatnashgan qidiruv so‘rovnomasiga javob sifatida natijalar ro‘yxatini ko‘rsatish 
imkoni paydo bo‘ladi. Qidiriv tizimining afzalliklaridan biri bu kerakli maʼlumot 
yoki axborotni qisqa vaqt ichida komputer xotirasidan topib uni foydalanuvchiga 
yyetkazishdir. Qidiruv tizimining asosiy vazifalari hamda tarkibiy qismlari 
quyidagilardir: 
•
Indeks yaratish va yangilab turish (hujjatlardagi maʼlumotlar strukturasi); 
•
Qidiruv so‘rovnomalarini bajarish; 
•
Qidiruv natijasini imkon qadar mazmunli, yaʼni tushunarli shaklda ko‘rsatish; 
Odatda maʼlumotlar qidirish avtomatik ravishda amalga oshiriladi, masalan, 
WWWda Webcrawler, alohida kompyuterda esa foydalanuvchi belgilagan Indexlar 
ro‘yxatidan barcha maʼlumotlarni o‘qish.