MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

Ana süxur torpaqəmələgətirən amil kimi. Səthə çıxan dağ süxurları torpağın əmələgəlməsində əsas mine-

ral materialı hesab olunur. Süxurun tərkibində kalsium-karbonatın mövcudluğu torpaqda zəif qələvi reaksiyanın 

olmasına  şərait yaradır. Karbonatsız gillicəli və qumlu torpaqda isə turş reaksiya yarana bilər. Qum üzərində 

əmələ gələn torpaqlar gillicəli süxurlar üzərindəki torpaqlara nisbətən qida maddələrilə az zəngin olur.  

Ana süxurun fiziki xassələri, yəni onun bərk və ya yumşaq olması, məsaməliyi, suyu və havanı keçirmə qabi-

liyyəti torpaqəmələgəlmə prosesində böyük rol oynayır. Belə ki, hava və suyu özündən pis keçirən gilli süxurda 

kimyəvi və bioloji proseslər, üzvi qalıqların parçalanması zəif gedir. 

Torpaqəmələgəlmə prosesində qrunt sularının da rolu az deyildir. Bu prosesə suyun minerallıq dərəcəsi, kim-

yəvi tərkibi, dərinliyi böyük təsir göstərir. Qrunt suyu yer səthindən çox dərində yerləşmirsə torpağı kimyəvi 

---

 

207

maddələrlə zənginləşdirir, onun su və hava rejimini dəyişdirir. Qrunt suları səthə yaxın yerləşərsə torpağı hədsiz 

rütubətləndirir, onun şorlaşmasına və bataqlaşmasına səbəb olur.