MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

484 heyvan və 654 bitki növü sıradan çıxmışdır. 

Müasir dövrdə bioloji müxtəlifliyin sürətlə azalmasının səbəbləri aşağıdakılardır: 

-

 

Əhalinin sürətlə artımı və iqtisadiyyatın inkişafı – bütün orqanizmlərin həyat şəraitində və Yerin ekoloji 

sistemində böyük dəyişiklik yaradır. 

-

 

Təbii resursların istismarı və kənardan gətirilən növlərin introduksiya olunmasının təsirilə uzun müddətli 

nəticələrin nəzərə alınmaması. 

-

 

Bazar iqtisadiyyatı bioloji müxtəlifliyə və onun itirilməsinə həqiqi qiymətin verilə bilməməsi. 

-

 

Əhalinin miqrasiyasının yüksəlməsi, beynəlxalq ticarətin və turizmin artması. 

-

 

Təbii suların, torpağın və havanın çirklənməsinin güclənməsi və geniş yayılması. 

Son 400 ildə heyvan növlərinin tükənməsinin bilavasitə əsas səbəbləri aşağıdakılardır: 

1)

 

Yeni növlərin introduksiyası və bununla əlaqədar yerli növlərin sıxışdırılması və məhv edilməsi (itirilən bütün 

növlərin 39 faizi). 

2)

 

Yaşayış yerinin dağıdılması, heyvanların yaşadığı yerlərin itirilməsi, deqradasiyası, fraqmentasiya (bü-

tün itirilən növlərin 36 faizi). 

3)

 

Nəzarətsiz ov (23%). 

4)

 

Digər səbəblər (2%). 

Genetik biomüxtəlifliyi saxlamağın vacibliyi əsas aşağıdakı səbəblərdən irəli gəlir.  

-

 

İlk öncə – etik səbəb, zərərli və xoşagəlməz olmasından asılı olmayaraq bütün növlərin yaşamağa haqqı 

vardır. Bu müddəa (tezis) BMT Baş Assambleyinin qəbul etdiyi «Təbiətin ümumdünya xəritəsındə» yazılmış-

dır. 

-

 

Təbiətlə, onun gözəlliyi və müxtəlifliyi ilə zövq almaq  da yüksək qiymətə layiqdir, lakin bu qiymətin 

miqdar göstəricisi yoxdur. 

-

 

Müxtəliflik – bu həyat forması təkamülünün əsası hesab olunur. Növ və genetik müxtəlifliyin aşağı düş-

məsi Yer üzərində həyat formasını, bununla da onun gələcək təkmilləşməsini qırır (pozur). 

-

 

Bioloji müxtəlifliyin qorunub saxlanması ciddi iqtisadi fayda kəsb edir, belə ki: 1) yabanı canlı təbiət ev 

bitki və heyvanlarının seleksiyası üçün mənbə, həmçinin genetik rezervuar (ehtiyat) olub sortların yeniləşməsi 

və davamlığını saxlamaq üçün vacibdir. 2) yabanı təbiət dərmanların mənbəyidir – dərmanların 25-40%-i özün-

də təbii bioloji komponent saxlayır. 

BM-in növ səviyyəsində qorunması bahalı  və  çətin yoldur, bu yalnız ayrı-ayrı növlər üçün mümkün olub 

Yerdəki həyatın bütün zənginliklərinin qorunmasını təmin etmir, odur ki, BM-in qorunması strategiyasının əsas 

istiqaməti ekosistem səviyyəsində elə aparılmalıdır ki, ekosistemlərin planlı şəkildə idarə olunması BM-in üç 

iyerarxik səviyyədə qorunmasını təmin etsin. BM-in ekosistem səviyyəsində qorunmasının ən effektiv və nisbə-

tən qənaətli (faydalı) üsulu qorunan ərazilər (qoruqlar, yasaqlıqlar, milli parklar və s.) hesab olunur.