MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

20.7. Dünya əhalisinin sağlamlıq problemləri  

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) sağlamlığa belə tərif verir: «Sağlamlıq xəstəlik və fiziki defektlərin 

olmaması ilə yanaşı həm də tam fiziki, ruhi və sosial xoşbəxtlik deməkdir». Vətəndaşların sağlamlığı milli 

və dünyəvi varlıqdır. 

ÜST qeyd edir ki, əhalinin sağlamlığı 50% həyat tərzindən, 20%- genetik amildən, 10% - səhiyyə təşkilatla-

rının işindən və 20%- ətraf mühitin vəziyyətindən asılıdır. 

Sağlamlıq probleminin qlobal xarakter daşıması digər problemlərdən əvvəl yaranmışdır. Ticarətin coşqun inki-

şaf etdiyi və böyük coğrafi ixtiralar (kəşflər) dövründə dünyada bir çox epidemiyalar və pendemiyalar yayılmış, la-

kin onlara qarşı milli mübarizə tədbirləri kifayət qədər olmamışdır. Bu zaman bütün bəşəriyyətin sağlamlığını qo-

rumaq üçün səy tələb olunurdu. XIX əsrin ikinci yarısında L.Paster vaksinin köməyi ilə yoluxucu xəstəliklərə tu-

tulmamaq qabiliyyətini yaratmaq prinsipini əsaslandırdı  və  İ.İ.Meçnikovun ilk immunitet nəzəriyyəsi meydana 

gəldi. Bu elmi kəşflər qara çiçək, vəba, taun, tetanus, titrətmə –qızdırma kimi bir çox qorxulu yoluxucu xəstəliklə-

rin qarşısını almağa imkan yaratdı. Lakin hələ indiyə  qədər bəzi xəstəliklərə, məsələn, malyariya, qrip, zöhrəvi 

xəstəliklərə qarşı effektiv vaksinlər yaratmağa müvəffəq olunmamışdır. 

Statistika məlumatına əsasən XX əsrdə bir çox yeni xəstəliklər – onkoloji, SPİD, infeksion meningita, alko-

qolizm, narkomaniya və s. peyda olmuşdur. Həm də xəstəliklər xüsusən onsuz da ölüm hadisəsi (o cümlədən 

uşaq ölümü) daha çox baş verən inkişaf etməkdə olan ölkələrdə geniş yayılmışdır. 

Mütəxəssislərə görə dünyada yüz milyonlarla adamın vəziyyəti yaxşı deyildir. İnkişaf etmiş və inkişaf etməkdə 

olan ölkələrdə səhiyyənin səviyyəsində böyük uyğunsuzluq vardır. Belə ki, Efiopiyada yaşayış həddi 45 yaş, Ya-

poniyada isə 80 yaş gözlənilir. Cavan yaşlarında Hindistanda ölüm min adama 80, İsveçdə isə 4 adam düşür. Bu 

ölkələrdə ixtisaslaşmış həkimlər və səhiyyənin vəsaitlə (pulla) təmin olunmasında da böyük fərq mövcuddur.