Mexnatga haq to’lash shakllari, ish haqi fondi va unung tarkibi

Oddiy ishbay shaklida ishlab chiqarilgan mahsulot sonini ishbay narxiga ko’paytirish yo’li bilan ish haqi miqdori aniqlanadi.


Ishbay-mukofot shaklida bevosita ishbay narxlar bo’yicha ish haqidan tashqari ma’lum ishlab chiqarish yutuqlariga erishilganligi uchun haq oladi. Masalan, ish sifatining yaxshiligi, moddiy boyliklar tejalgani va hokazolar.

Ishbay-progressiv shaklida ishchilar mehnatiga belgilangan boshlang’ich me’yor doirasida bevosita ishbay narxlar bo’yicha, bu me’yordan ortiqchasiga esa oshirilgan narx bo’yicha haq to’lanadi. Ishbay narxlar oshishi har bir holda maxsus shkala bo’yichaaniqlanadi.
Bilvosita ishbay shakli ishbay narxlari bo’yicha belgilanib, xizmat ko’rsatayotgan uchastkadagi o’rtacha ish me’yorining bajarilish foiziga ko’paytirilishimumkin.
Akkord shakli butun ish hajmi uchun ish haqi miqdorini belgilaydi hamda akkord topshiriqlarni bajarish muddatlarini qisqartirganlik uchun mukofotlashni o’z ichiga oladi. Bunda ishlarning umumiy qiymati vaqt me’yorlari va narx asosida aniqlanadi. Ishbay akkord shakli asosan mavsumiy ishlarni hamda ayrim buyurtmalarni bajarishda qo’llaniladi.
Ish haqining vaqtbay shaklida xodimning malakasiga va ishlagan vaqtiga qarab haq to’lanadi.
Oddiy vaqtbay shaklida xodimlar ishlagan vaqtiga qarab belgilangan maosh asosidahaqolishadi.
Vaqtbay-mukofot shaklida tarif stavkalari bo’yicha ish haqidan tashqari muayyan miqdor va sifat ko’rsatkichlariga erishganlik uchun qo’shimcha ravishda mukofot to’lanadi.
Korxona va tashkilotlarda xodimlarga ish haqidan tashqari turli xil pul to’lovlari va rag’batlantirish to’lovlari ham beriladi. Ularga quyidagilar kiradi:

13. 
    yillik ish yakunlari bo’yicha rag’batlantirish;
    
14. 
    muhim ishlab chiqarish topshiriqlarini bajarganlik uchun rag’batlantirish;
    
15. 
    korxonalarning o’qishga yuborilgan talabalarga beradigan stipendiyalari;
    
16. 
    davolanish uchun beriladigan yo’llanmalar qiymati;
    
17. 
    mehnat jamoasi a’zolariga aksiyalar uchun to’lanadigan dividendlar va boshqalar.
    

Ish haqi fondining tuzilishi va tarkibi. Ish haqi fondiga nimalar kiradi? Korxona fotosurati nimadan iborat?

Mehnat inson va jamiyat mavjudligining asosidir. Mehnat bepul va pullik. To'lanadigan turdagi tashkilot uchun ish haqi fondi mavjud.
Ish haqi fondi - bu tashkilotning moliyaviy imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda xodimning faoliyati uchun to'lash uchun hisoblangan pul nafaqasi. To'lov ma'lum vaqt ichida amalga oshiriladi.
Ish haqi fondiga nimalar kiradi?
Ish haqi fondi nimadan iborat? Ish haqi fondi quyidagi elementlarning kombinatsiyasi hisoblanadi:

1. 
   Xodimlarning nafaqalari (pullari) miqdori;
   
2. 
   Ish haqi fondi;
   
3. 
   Hisoblangan;
   
4. 
   Ish haqi uchun taklif qilinadigan mahsulotlar;
   
5. 
   Xodimlarni jalb qilish uchun bonuslar;
   
6. 
   Dam olish kunlariga qadar to'lov (dam olish vaqti);
   
7. 
   Tungi ish va ortiqcha ish uchun kompensatsiya;
   
8. 
   To'plangan tajriba uchun mukofotlar (staj);
   
9. 
   Maxsus sharoitlarda ishlaganlik uchun to'lovlar;
   
10. 
    Bir martalik faoliyat uchun to'lovlar (to'liq bo'lmagan ish va boshqalar);
    
11. 
    Ishlamagan vaqt uchun to'lovlar (qayta tayyorlash, malaka oshirish va boshqalar);
    
12. 
    Har xil ta'tillarni to'lash (foydalanilmaganlardan tashqari);
    
13. 
    Xodimning aybi bo'lmagan ish vaqti uchun ish haqini to'lash;
    
14. 
    Xodimlarni rag'batlantirish uchun mo'ljallangan to'lovlar.
    

Qo'shimcha to'lovlar quyidagilar emas:

• 
  dividendlar;
  
• 
  moliyaviy profilaktika;
  
• 
  maxsus fondlardan bonuslar;
  
• 
  kreditlar;
  
• 
  va boshqalar.
  

Ish haqi fondining tarkibi juda murakkab mavzu bo'lib, uni har qanday tadbirkor uchun o'rganish tavsiya etiladi.
Ish haqini hisoblash maxsus formula bo'yicha amalga oshiriladi.
Ish haqi fondi hisoblangan davrga qarab (kunlik, oylik, choraklik, yillik) tuziladi. Ish haqini lavozim, tariflar, kompensatsiyalar, har xil turdagi muntazam va maxsus to'lovlar bo'yicha hisoblashga ehtiyotkorlik bilan e'tibor berish talab etiladi.
Ish haqini hisoblash oson:

1. 
   Xodimning ish haqi olinadi (agar bir nechta ishchi bo'lsa, unda ish haqi yig'iladi, shartnoma bo'yicha to'lanadigan xodimlar esa hisobga olinmaydi);
   
2. 
   Taqdim etilgan xizmatlarning muddati belgilanadi (agar talab qilinadigan faoliyat bir kundan kam muddatda amalga oshirilsa, u holda hisoblash ish soatlari soni bo'yicha amalga oshiriladi);
   
3. 
   1 va 2-bandlarni ko'paytirish amalga oshiriladi (parcha ish haqi bo'lsa - hisoblangan ish miqdori sifatida taqdim etilgan 2-band);
   
4. 
   Yakuniy bosqich - olingan natijalarni (ish haqi va ish haqi uchun) tayinlangan nafaqalar, ijtimoiy nafaqalar va kompensatsiyalar bilan qo'shish.
   

Ushbu hisob-kitoblar sizga biznesni rivojlantirishni to'g'ri qurishga imkon beradi, bu erda birinchi navbatda foyda hisobga olinadi, bu xarajatlar va daromadlarning farqiga bog'liq. Ish haqi - bu har bir tadbirkor kamaytirishga harakat qiladigan xarajat, lekin ishchini ishga qiziqtirmaydigan darajada emas. Shunday qilib, ish haqi fondi o'rta pozitsiyada.
Har bir tashkilot uchun ish haqi fondi individual ravishda hisoblanadi. Tashkilot faoliyatining o'ziga xos xususiyatlari va u uchun to'lovlar hisobga olinadi.
Korxonalar faqat xizmatlarni to'lash uchun olinadigan pul summasi bilan hisob-fakturalar yaratadilar. Yillik summani aniqlash uchun siz oddiy formuladan foydalanishingiz kerak:

1. 
   Xodimlarning o'rtacha oylik ish haqi;
   
2. 
   12 oy (xizmat ko'rsatish muddati);
   
3. 
   1 va 2 nuqtalarni ko'paytirish.