Microsoft Word chingizxon ziyouz com doc
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.ziyouz.com
kutubxonasi 13 Kunlar o‘tdi, oylar o‘tdi. Ikki yildan keyin o‘sha folbinning gaplari Chingizxonning esiga tushib qoldi. G’arbga yurish uchun tayyorgarlik azim saltanatning ikki yil vaqtini oldi. Keyinchalik Chingizxon shunga ishonch hosil qildiki, ulkan davlatining hadlarini yanada kengaytirish uchun jon berib-jon olib kurashishga ketgan ana shu ikki yil uning jahonga hukmron bo‘lish, eng oliy maqsadi yo‘lida, yangi yerlar va o‘lkalarni zabt etish yo‘lida kuch va mablag‘lar yig‘ishda eng sermahsul davr bo‘ldi, endi u o‘zini Rub’i maskunning hokimi, xoqonning yengilmas otliq askarlari yetib borgan joylargacha jamiki ro‘yi zaminning sohibi deb e’lon qilsa arzir edi. Dashtlar hokimining asl maqsadi, tarixiy vazifasi oxir- oqibatda hammaga egalik qilish va hammadan qudratli bo‘lish kasaliga mubtalolik edi. Shuning uchun ham Chingizxon saltanatining butun hayoti — Osiyo qit’asining hadsiz hududlarini ishg‘ol qilgan uluslarning hayoti, qattiqqo‘l xoqonning zulmi ostida g‘ing etmaydigan xilma-xil qabila-urug‘lardan tarkib topgan butun aholining hayoti, barcha shaharlarda va dala-dashtlarda yashab turgan boylar hamda yalangoyoq fuqarolarning hayoti, qo‘yingki, kim bo‘lmasin va nima ish qilmasin oxir-oqibatda har bir kishining hayoti boshdan oyoq faqat bir ehtirosga — iblisona, mangu ochofat hirsga, yangi- yangi yerlarni, yangi-yangi xalqlarni zabt qilish, bo‘ysindirish vazifasiga qaratilgan edi. Va shuning uchun ham hamma yagona niyat yo‘lida xizmat qilar, barcha bir maqsadga bo‘ysungan edi — u ham bo‘lsa Chingizxonning harbiy kuch-qudratini oshirishdan, boylik jamg‘arishdan, hokimiyatni takomil toptirishdan iborat edi. Yer qa’ridan qazib olingan jamiki boyliklar va tayyorlangan qurol-yarog‘lar, barcha kuchlar hujumga — Chingizxonning Yevropaga, uning o‘ta boy shaharlariga qiladigan qudratli hamlasi ehtiyojlariga xizmat qildirilgan edi, axir u yerlarda har bir jangchi katta o‘ljaga ega bo‘lajak, u o‘lkalarning qalin yashil o‘rmonlariyu otliqning uzangisidan keladigan yaylovlarida qimiz daryo bo‘lib oqadi, Chingizxonning og‘zidan olov purkab turgan ajdaholarning rasmlari tushirilgan bayroqlari ostida yurish qilib borgan har bir kishi hokimlik nashidasiga sherik bo‘lajak, hamma g‘alaba huzurini ko‘rajak. Buyuk xoqon olg‘a yurish, g‘alaba qilish va yerlarni bosib olishga amr qilgan — amri podsho vojib. Chingizxon o‘ta darajada omilkor, tadbirkor va oldindan ko‘ra oladigan odam edi. Yevropaga bostirib kirishga tayyorgarlik ko‘rar ekan, hamma narsani ikir-chikirigacha chog‘lab, mo‘ljallab qo‘ydi. Sodiq ayg‘oqchilardan, boshqa mamlakatlardan qochib kelganlardan, savdogardan va ziyoratchilardan, darbadar darveshlardan, ishbilarmon xitoylar, uyg‘urlar, arablar va forslardan son- sanoqsiz qo‘shinlarining bostirib borishi uchun zarur bo‘lgan hamma ma’lumotlarni — eng qulay yo‘llar, kechuv-guzarlarni so‘rab bilib olgan edi. Cheriklar o‘tib boradigan joylardagi xalqlarning xulq- atvoriyu urf-odatlari, dinlariyu mashg‘ulotlarini ham o‘rganib olgan. U yozuv-chizuvni bilmas edi va bu kabi axborotlarning hammasini yoddan bilishi, yo‘l bo‘yi uchraydigan narsalarning zarar-foydasini farq qila olishi joiz edi. Ana shundagina ishda tartib bo‘ladi, eng muhimi hamma uchun majburiy temir intizom bo‘lmog‘i kerak. Aks holda muvaffaqiyat haqida so‘z ham bo‘lishi mumkin emas. Chingizxon talabchanlikning susayishiga ham hech yo‘l qo‘ymas edi, uning bosh maqsadiga, ya’ni Yevropani bosib olishga hech kim va hech narsa xalaqit bermasligi shart edi. Xuddi ana shu paytda Chingizxon o‘zining yangi rejasini joriy qildi — Harbiylarga fuqarolar aralash qo‘shinlarida bola tug‘ilishini taqiqlash to‘g‘risida farmon berdi. Gap shundaki, jangovar suvoriylarning xotinlari bilan yosh bolalari odatda oilaviy aravalarda qo‘shinlarning ketidan ergashib boraverishar edi. Bu an’ana qadim-qadimlarda hayot taqazosi ila rasm bo‘lgan edi — nega deganda son-sanoqsiz ichki nizolar paytida dushmanlar ko‘pgina hollarda vatanda himoyasiz qoldirilgan xotinlar bilan bolalarni qirib bir-birlaridan o‘ch olishar edi. Bunda qabilaning ildiziga bolta urish uchun birinchi navbatda homilador ayollarni qirib tashlashardi. Lekin vaqt o‘tishi bilan hayotda o‘zgarishlar bo‘ldi. Oldinlari bir- birlariga doimo dushmanlik qilib kelgan qabilalar Chingizxon hukmronligi davrida tobora ko‘proq murosai madora qilib buyuk davlat panohida birlashib ketishdi. Buyuk xoqon yoshlik paytida, hali Chingizxon emas, Temuchin deb atalgan davrlarda qo‘shni qabilalar bilan ko‘p martalab jang qilgan, boshqalarga qahrini o‘tkazgan, o‘zgalardan ham aziyat chekkan, ana shunday hujumlardan birida merkit qabilasi vakillari hujum qilib Chingizxonning suyukli |