Microsoft Word chingizxon ziyouz com doc
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.ziyouz.com
kutubxonasi 16 tashlamoqchi bo‘ldi. Osmonga qaradi deguncha yuragi «shuv» etib ketdi. Bulutdan darak yo‘q. Bu yaxshilikning nishonasi emas edi. Bir zumda uning eti junjikib, ko‘zi qorong‘ilashib, boshi aylandi, u zo‘rg‘a otining yolini ushlab qoldi. Umrida bunaqasi bo‘lgan emas, chunki dunyoning poydor negizi bo‘lgan va Tangri yashash va hokimlik qilish uchun ato etgan Yerdagi mavjudotlardan birontasi uni kutilmaganda hayratdan og‘zi ochilib qoladigan darajada esankiratib qo‘ygan emas; ko‘rmagani qoldimi uning, dunyodagi biron hodisa uni lol qoldira olmagan, qon kechaverib, issiqdan erib, sovuqdan to‘ngaverib diydasi qotib ketgan jahongir bo‘lar-bo‘lmasga xursand ham, xafa ham bo‘lavermaydi. Umrida biron marta ham xonlik sha’niga dog‘ tushirmagan jahongir otining yolidan ushlab qolgan zaifalarga o‘xshab qo‘rqib ketdi. Bunaqasi bo‘lmagan, bo‘lishi ham mumkin emas, uning yoshligidanoq diydasi qotib ketgan, u bolalikdan, suv bo‘yida o‘ynab yurganda baliq talashib bir onadan tug‘ilgan inisi Bekterni o‘q yoy bilan otib tashlagan kezdan boshlaboq (o‘shanda baliq uchun emas, balki ikki qo‘chqorning boshi bir qozonda qaynamas deganlaridek, kuni kelib menga raqib bo‘lmasin deb go‘daklik chog‘idayoq inisining qoniga zomin bo‘lgan edi), hayotning sir-asrorini bilishning eng to‘g‘ri, xatosiz yo‘li kuch ishlatish ekanligini bilib oldi. Kuchga bo‘ysunmaydigan, bosh egmaydigan narsa yo‘q bu dunyosida — tosh bo‘lsin, olov bo‘lsin, suv bo‘lsin, daraxt, hayvon yoki parranda bo‘lsin, hamma-hammasi bo‘ysunadi, osiy banda haqidaku so‘z bo‘lishi mumkin emas. Kuch- qudrat shiddatidan tiz cho‘kmaydigan, so‘nmaydigan, barbod bo‘lmaydigan hech narsa yo‘q ekanligini bilib oldi. Bir kuch ikkinchi kuchni yengganda, ajoyibot o‘rnini notavonlik, go‘zallik o‘rnini ayanchlilik oladi, shundan chiqadigan xulosa — shu poymol qilinganlarning hammasi hurmatga sazovor emas, tiz cho‘kadiganlarning bari esa muruvvatga loyiqdir, bunda muruvvat qiluvchining marhamati o‘lchov vazifasini bajaradi. Dunyo ana shunday qurilgan... Odamzotning hokimiyati, kuchi yetmaydigan bir narsa bor — u ham bo‘lsa Ko‘k-Tangridir. Himolaylik darvesh ulamolar Tangri Abadiylik va Cheksizlik timsolidir deyishadi. Ko‘k, sirli Tangrigina xoqon hokimiyatiga mute’ emas, unga boqim emas. Tangri oldida uning o‘zi son-sanoqsiz maxluqlardan biri — Tangriga qarshi na qo‘l ko‘tara oladi va na yurish qila oladi va uni qo‘rqitib hurkita biladi. Shuning uchun yerdagilarning taqdirini, himolaylik darvesh ulamolar tili bilan aytganda — dunyolarning harakatini boshqarib turadigan Ko‘k-Tangriga toat-ibodat qilish, sajda qilishdan boshqa iloj yo‘q. Shuning uchun ham u o‘zga barcha bandalar qatori Tangriga yalinib-yolvorib sig‘inganda va jonlik so‘yib qurbonlik qilganda Tangridan marhamat etishini va o‘z panohida asrashini, odamlar ustidan qattiqqo‘llik bilan hukmronlik qilishda yordam berishini iltijo etadi. Darbadar donishmandlar aytgani kabi, Koinotda oy ostida olamlar son-sanoqsiz bo‘lsa, Ko‘k-Tangri Yer yuzini boshdan-oyoq Chingizxonga, uning avlodlari ixtiyoriga topshirib qo‘ya qolsa xazinasi kamayarmidi yoki Chingizxondan ham qudratli, undan ham munosib Tangrining bandasi bormikin? Yo‘q, butun Rub’i maskunni idora qila oladigan, undan kuchli odamni hali onasi tug‘magan. U xufiya niyatlar qilganda Tangri Taolodan shu vaqtgacha hech kim jur’at etmagan narsani — barcha xalqlar ustidan hokimi mutlaqlikni so‘rashga ayricha huquqqa ega ekanligiga o‘zida tobora ko‘proq ishonch seza boshladi — axir kimdir birov yakka hokim bo‘lishi kerak-ku? Demak boshqalarni kuch ishlatib bo‘ysundira oladigan kishigina hukmron bo‘lishga haqlidir. Tangri cheksiz marhamat ko‘rsatib uning boshqa birovlarning yerlarini bosib olishiga, shu yo‘l bilan davlatining kuch-qudratini orttirishga monelik qilmadi va u borgan sayin Tangrining sevgan quli ekanligiga, Tangrining odamlar bilmaydigan kuchlari unga ko‘mak berayotganligiga ko‘proq ishonch hosil qildi. Hammasiga unnab ko‘rdi. Yaxshilik ham, yomonlik ham qildi, axir u qilich yalong‘ochlab o‘t qo‘yib o‘tgan barcha o‘lkalarda jabrlanganlar xoqonni nimalar deb qarg‘amadi deysiz, lekin bu qarg‘ishlardan birontasi unga pashsha chaqqancha ham ta’sir etmadi, aksincha jahongirning shon-shuhrati va kuch-qudrati ortgandan ortib boraverdi: jabr-diydalarning oh-fig‘onlari va la’natlari Ko‘kka yetmadi. Shunday bo‘lsa ham ba’zan qilgan ishlaridan pushaymonga tushib, Tangrining qahriga yo‘liqmadimmikin, Ko‘kning g‘azabi kelmadimikin degan shubha dilini kemirgan paytlar ham bo‘lgan. Bunday hollarda buyuk xoqon bir pas taxtaday qotib qolar, o‘zini koyib, tobelarga bir oz nafasini rostlab olishga imkon berar va Tangrining adolatli malomatini qabul etar, hatto tovba-tazarru ham qilar edi. Biroq Tangrining |