Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ISHROQ ("sharqiy munavvarlik") -so’fiylikdagi - falsafiy ta’limot; Yahyo as-Suxravardiy 
(1191 y. v.e.) tomonidan ishlab chiqilgan. Yorug‘lik va zulmat ramzlaridan, shuningdek, 
zardushtiylikdagi muqaddas kitoblardan olingan obrazlardan keng foydalanib as-
Suxravardiy aslini olganda o‘ziga xos ta’limot yaratgan. I. haqidagi ta’limotga asosan har 
qanday mavjudlikning manbasi va energiyasi "Oliy nur" (nur al-anvar; fors. - xorra) 
bo‘lib, u o‘zining borlig‘i bilan birinchi maxluq - "farishta", Baxman nurini "yoritadi". 
I. ta’limotiga ko‘ra bayon etilgan dunyo manzarasi so’fiyning o‘ta berilib zikr tushishi 
paytida o‘ta sezgir va ongli bilimga ega bo‘lishi mumkinligiga isbot bo‘lib xizmat qiladi. 
So’fiyning ruhi moddiy olamning har xil "chiqitlari"dan zohidlik tajribasi orqali 
poklangach, ilohiy nur bilan "nurlanadi", u "dunyoning sir-asrorlaridan" boxabar bo‘ladi 
va o‘z manbasi tomon uchib, u bilan qo‘shilib ketadi. 
ISHQ (arab. - muhabbat) - tasavvufda Allohga bo‘lgan ishq. Allohdan o‘zga har qanday 
mahbubga bo‘lgan ishq yoki muhabbat soliklar nazdida majoziy ishq sanalgan. 
Tasavvufona bitilgan g‘azal va boshqa turdagi she’rlarda majoziy ishq orqali haqiqiy ishq 
tarannum etiladi. 
 
I’JOZ al-QUR’ON - islom aqidasida Qur’oni karimni mo‘jizakor va beqiyos ekanligani 
anglatuvchi atama.
 
IQOB (ko‘pligi iqobot; sinonimlari uquba, azob, jazo, naqal) - jazolash, fiqhning eng 
muhim kategoriyalaridan biri. Qonunni buzganlik uchun I. faqat sud hukmi, ya’ni imom, 
qozi, odilona sud qiluvchi yoxud jamoat tartibini nazorat qiluvchi boshqa bir shaxsning 
hukmi bilan qonuniy ravishda berilishi mumkin. Jazo berish xillari deyarli to‘liq suratda 
johiliya davridagi kundalik huquqiy me’yorlardan olingan. Barcha jazolar quyidagi 
turlarga bo‘lingan: o‘lim jazosi, undan ko‘zlangan maqsad jamiyatni jinoyatchidan to‘liq 
xalos etish; qasos oluvchi jazolar, ular ijtimoiy adolat hissini qondiriishari lozim bo‘lgan; 
oldini oluvchi jazolar, ular evaziga kelajakda huquqbuzarliklar kamayishi ehtimoli 
oshadi; ibratli jazolar, ular, asosan, huquqbuzarning o‘ziga ta’sir ko‘rsatib, uni 
keyinchalik xukuqni buzishdan qaytarishga qaratilgan. Jazolash usullariga qarab, ular 
jismoniy, ozoddikdan mahrum qilish va quvgan qilish, jarimalar, jamoatchilik ta’siri va 
tavba qilish kabilarga bo‘linadi. Jazo jinoyatning og‘ir-engilligi qatiy mutanosib bo‘lmoga 
lozim. O’lim jazosi (qatl) islomga qurol ko‘tarib chiqqanlarga, ya’ni isyon ko‘targani 
uchun yoki dindan qaytish haqida va’zxonlik qilgani uchun berilishi mumkin. Agarda 
qo‘lga tushgan jinoyatchi tavba qilsa, u holda o‘lim jazosi yengilroq jazo bilan 
almashinadi. Qotil, ayniqsa talon-torojlik bilan bog‘liq qotillikka o‘lim jazosi belgilanadi. 

---

Islom Ensiklopediyasi