Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ISHOQ ibn IBROHIM ash-SHOSHIY (? -937) - faqih. Shoshda tug‘ilib, dastlab shu 
yerda ta’lim olgan. So‘ngra Misrga borib qozilik ishlari bilan shug‘ullangan, ba’zi 
idoralarni boshqargan. Shoshiy umrining oxirigacha shu yerda yashagan. Uning "Fiqh 
usuli" degan asari bo‘lgan. Bu asar "Usul Shoshiy" nomi bilan shuhrat topgan.
 
ITTIHOD (arab.- birlashish) - tasavvuf tushunchasi. So’fiyning jazavaga tushish 
holatida xudo bilan ruhan "qo‘shilib ketishi" tushuniladi. So’fiylar xudoga bo‘lgan 
muhabbat (ishq)ni I.ning zaruriy qismi deb qaraydi. I. turli davrda turlicha talqin 
qilingan. Sunniy tasavvufda I. qatiy rad etilgan.
 
IFRIT (ko‘pligi afarit; "qudratli", "g‘alaba qiluvchi") - eng serjahd, ayyor va kuchli jinlar 
nomi. Ko‘plikda (afarit) ba’zan jinlar va shaytonlarning umumiy nomi hisoblanadi. 
Qur’onda "Jinlardan I." Sulaymon (as)ga Saba malikasining taxtini keltirishga otlanadi 
(27:39). Ko‘pincha folklor va xalq adabiyotida haqiqiy shaxs sifatida uchraydi (mas., 
"Ming bir kecha" ertaklarida). So‘ngti o‘rta asrlarda Misrda Ilar qatl etilgan, zo‘rlab 
o‘ldirilgan kishilarning ruhlari hisoblangan. 
 
IFTOR (arab. - og‘iz ochish, ro‘zani ochish) -islomda ro‘za tutish bilan bog‘liq odat. 
Ro‘za kunlari ko‘pchilik ishtirokida ziyofat -iftorlik o‘tkazilishi islomda savob ishlardan 
sanaladi. Imom Termiziy rivoyat qilgan hadisda "Kimiki bir ro‘zadorni og‘zini ochirsa, 
unga ham ro‘za tutgan kishining savobi berilur" deyilgan. Demak, savob bo‘lishi uchun 
ro‘zador og‘zini ochirish lozim ekan. 
IXVON as-SAFO (arab. - sof birodarlar) - 9-a.da Basrada paydo bo‘lgan diniy-falsafiy 
maktab. Uning vakillari o‘z nomlarini e’lon qilmasdan 52 ta risola yozib tarqatgan. 
Ularning maqsadi falsafiy, tabiiy-ilmiy bilimlarni yoyish bo‘lgan. "Risolalar to‘plami" 10-
a.da Movarounnahr va Xurosonda keng tarqalgan. U chuqur falsafiy mazmunga ega 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
144
bo‘lib, omma uchun emas, ziyolilarga mo‘ljallangan. Bu to‘plam bizgacha yetib kelgan va 
1995 y.da Eronda chop etilgan. 1150 y.da xalifa Mustanjid risolalarning barchasini 
yondirishga buyruq bergan, lekin ko‘p nusxalari saqlanib qolgan, forsiy va turkiyga 
tarjima qilingan. Risolalar riyoziyot va mantiq, tabiatshunoslik va ruhshunoslik hamda 
ilohiyot va shariatga bag‘ishlangan. I.as-S. vakillari o‘zi orzu qilgan insonni tarbiyalash 
tizimini ishlab chiqqan. I.as-S. risolalari barcha musulmon mutafakkirlari va tasavvuf 
ahliga katta ta’sir ko‘rsatdi. 16-a. oxiriga kelib mustaqil yo‘nalish sifatida yo‘qolib 
ketgan.