Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MASJID, machit (arab. - sajda qilinadigan joy) - musulmonlar jamoa bo‘lib namoz 
o‘qiydigan joy, ibodatxona. M.lar, asosan, kundalik besh vaqt namoz o‘qish uchun 
mo‘ljallangan. Juma va hayit namozlari esa, jome M.larda o‘qiladi. Birinchi M.ni 
Madinada Muhammad(sav) qurdirganlar. M.lar dastlab shaharlarda, keyinchalik qishloq 
va mahallalarda barpo etilgan. M.larning to‘rida, Makkaga qaragan (qibla) tomonida 
mehrob, hovlisida hovuz, bir yoki bir necha minora bo‘ladi. Ayrim yirik M.lar 
mehrobining o‘ng tomonida va’zxonlik uchun mo‘ljallangan minbar, ba’zilarida esa, 
Qur’on o‘qiladigan maxsus joylar ham bo‘ladi. Ba’zi M.lar huzurida maktablar ham 
bo‘lgan bo‘lib, ularda o‘g‘il bolalarga Qur’on o‘qish o‘rgatilgan. M.larda juma va hayit 
namozi kunlari imom-xatiblar xutba o‘qib, turli diniy masalalar bo‘yicha va’zxonlik qiladi. 
O’zbekistonda 2000 ga yaqin M. bor. 
MASJIDI KALON, Jome’ Masjidi - Buxorodaga eng yirik me’moriy yodgorlik. Minorai 
kalon yonida taxm. 15-a.dan qurila boshlangan (arxeol. qazilmalar natijasida bino 
ostidan 12-a.ga oid qad. masjid qoldikdari topilgan). Masjid (127x78 m) to‘g‘ri 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
185
to‘rtburchak tarxli. Keng hovli (130x80 m) atrofidagi bostirma yo‘laklar (galereya) 288 
ta yassi gumbaz bilan berkitilgan. Gumbazlarni chortoq shaklida 208 ustun ko‘tarib 
turadi. Ustunlarning bir qismi ostiga keyinchalik alohida poyustunlar ishlangan. Sharq 
tomondagi buyuk peshtoq mahobati va muhtasham bezagi bilan alohida ajralib turadi. 
Shu peshtoq orqali masjidning katta xonaqoh-maqsurasiga kiriladi. Xonaqohning baland 
gumbaziga zangori koshinkor bezak bilan pardoz berilgan. Xonaqoxdagi mehrob 
bezaklari koshinkorlik san’atining yuksak namunasidir. Unda usta Boyozid Puroniy nomi 
saqlangan. Hovliga qaragan peshtoq oldidagi sahnda ko‘p qirrali mo’jaz bir ko‘shk 
(pavilon) bor (uni qurishda usta Shirin Murodov qatnashgan, 20-a.). Masjid atrofi baland 
va qalin devor bilan o‘ralgan. Uning bir qismi sirkor gasht bilan, ba’zi yerlari oq, ko‘k va 
zangori koshin bilan bezatilgan. Maydonga qaragan bosh tarzi markazida peshtoq, 
qanotlari toqi ravokdarga bo‘lingan. Peshtoqning naqshinkor bezaklari deyarli 
saqlanmagan, ba’zi joylari suvab yuborilgan. M. k. tomlari (gumbazlari) tuzatilib, ustun 
poyalari betonlashtirildi. Hovli atrofidaga ravoqli devorlar tuzatildi. Tashqi peshtoq to‘la 
ta’mir etildi.
MASIH ("muqaddas yog‘ surilgan") - kutqaruvchi, xaloskor. Qur’on va musulmon 
aqidalarida M. - Iso (as)ni anglatuvchi atama, uning ismidan avval qo‘yiladi yoxud 
alohida qo‘llaniladi. Qur’onning Madina davridagi Iso (as)ni xristianlar 
ilohiylashtirishlarini inkor etadigan suralarida uchraydi. (3:45/40; 4:157/ 
156,171/169,172/170; 5:17/19,72/76,75/79; 9:30- 
31). M. istilohi Iso (as) haqidaga hshsoyalarda, Muhammad (sav)ning tushlarida, Iso 
(as) bu yerga qaytib tushishida, uni qiyomat kunidagi ishtirokida qo‘llaniladi. Dajjolni 
shuningdek, al-Masih al-Kazzob va al-Masih ad-Dajjol deb ham atashadi.