Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
al-MA’OD ("qaytish") - kelajakdagi hayot, oxir zamondan keyingi hayot (ba’zi jihatdan 
oxiratning sinonimi). Al-M. tushunchasi oxir zamon (as-sa’a), o‘liklarning tirilishi (al-
qiyama), Allohning odamlarni sud qilishi (yaum ad-din, as-sual), odamlarni jahannam va 
jannatga tushishlaridan tarkib topgan. Al-M. haqidagi tasavvur - islomning eng asosiy 
aqidalaridan biri. 
Musulmonlar o‘rtasida keng tarqalgan tasavvurga ko‘ra, oxir zamon bo‘lishidan avval ad-
Dajjol paydo bo‘ladi, yovuzlik kuchlari Yerda g‘alaba qiladi, sharq tomondan ya’juj va 
ma’juj paydo bo‘ladi, Yer qa’ridan so‘zlovchi qandaydir bir hayvon chiqadi, Yer uzra 
tutunlar buralab ko‘kka bo‘y cho‘zadi, Quyosh g‘arbdan chiqadi. So‘ngra Iso (as) va al-
Mahdiy Dajjolni yengishadi, Yer yuzida adolat o‘rnatiladi, so‘ngra esa, as-sa’a (soat) 
muddati kelib, unda yaum al-qiyama (o‘liklarni tirilishi kuni), yaum ad-din (sud kuni), 
yaum al-hisob (hisob kuni) va b. sodir bo‘ladi. Isrofil (as) sur chaladi, yulduzlar yerga 
qulaydi, dengizlar to‘lib-toshadi, tog‘lar joyidan qo‘zg‘aladi va barcha insonlar halok 
bo‘ladi. Surning ikkinchi sadosi bilan qachonlardir Yerda yashagan barcha insonlar qayta 
tirilib bir yerga to‘planishadi (al-mahshar). So‘ngra ular Alloh oldvda qattiq terga botib 
(al-araq) uzoq vaqt turadilar (al-mauqif). Alloh odamlarni qilgan a’moli bo‘yicha so‘roqqa 
tuta boshlaydi (as-sual), farishtalar odamlarni barcha yaxshi va yomon a’mollari 
yozilgan kitoblarni keltiradilar. So‘ngra qilingan gunoh va yaxshi a’mol tarozuga tortib 
ko‘riladi (al-mavazin). 
Katta hovuz (al-haud) yonida odamlarni Muhammad (sav) kutib olib, ayrim, arzimas 
gunohlar qilgan ba’zi taqvodorlar uchun Allohdan shafqat qilishini so‘raydilar. Shuning 
uchun ba’zi gunohkorlar uchun jahannam abadiy bo‘lmasligi mumkin, ayrim insonlarni 
esa, jannatga tushishdan avval uning darvozasi oldida kutishiga to‘g‘ri keladi. Barcha 
insonlarning jahannam ustidan tortilgan soch tolasidek ingichka ko‘prikdan (as-sirot) 
o‘tishlari lozim bo‘ladi: gunohga botganlar undan pastga qulaydilar, taqvodorlar esa, 
hech qanday to‘siqsiz jannat bog‘larigacha o‘tib oladilar. 
"Aqoidun Nasafiy" nomli sunniy aqidalarning to‘plamida (12-a.) musulmon esxatologik 
(oxirat zamonga oid) ta’limotining asosiy va e’tirof etilgan belgalari deb quyidagilar 
atalgan: al-ba’s (tirilish), vazn (gunohkorlarni tarozuda tortish), kitob (a’mol yozilgan 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
189
kitob), as-sual (so‘roq), al-haud (Muhammad (sav) quduklari), as-sirot (jahannam 
ustidagi ko‘prik), jahannam, jannat. Oxir zamon alomatlari: Dajjolning paydo bo‘lishi, 
Yerdan hayvon (maxluq)ning chiqishi, ya’juj va ma’jujning paydo bo‘lishi, Iso (as)ning 
qaytib kelishi, Quyoshning g‘arbdan chiqishi. Umuman olganda al-M. kontseptsiyasi 
islomni boshqa monoteistik dinlar bilan birlashtiradi. O’rta asrlarda uning yanada 
kengroq tafsilotlar bilan boyib borgani arablar, shuningdek, islomni qabul qilgan boshqa 
xalqlarning qad. e’tiqodlaridan olingan tafsilotlarni qo‘shilgani bilan izoxdanadi.