Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MA’ZUN ("ruhsat olgan") - xo‘jayinidan savdo-hunarmandchilik faoliyati, jumladan 
uning ishlarini boshqarishga ruhsat olgan qul. Ruhsat etilgan doirada u oldi-sotdi, qarz 
olish va berish, garovga olish va berish, ruhsat etilgan faoliyatini yurgizish uchun zarur 
bo‘lgan erkin yurish huquqini olgan. Boshqa hollarda uning huquqiy ahvoli o‘zgarmagan. 
Ruhsat etilgan faoliyati davomida u qarzdor bo‘lib qolsa, agarda xo‘jayini uning uchun 
qarzni to‘lashni istamasa u holda kul sotilishi mumkin. Xo‘jayin ruhsatnomani bekor 
qilish huquqiga ega, lekin u masjid yoki bozorda bu haqda xalqqa e’lon qilishi lozim. M. 
orttirgan mulk ba’zi huquqshunoslarning srikricha, unga tegishli hisoblangan, 
boshqalarning fikriga ko‘ra esa, xo‘jayinning mulki sanalgan. 
 
MA’ARRIY Abu-l-Alo Ahmad (973-1057) -arab shoiri va mutafakkiri. Maarrat an-
Nu’mon sh.da (Suriya) qozi oilasida tug‘ilgan. Bolaligida chechak kasaliga yo‘liqib, ko‘zi 
xiralashadi, so‘ng butunlay ko‘rmay qoladi. Qur’oni karimni yod olib, hofiz bo‘lib 
yetishadi. Ilmini oshirish maqsadida uzoq safarlarga chiqadi. Zamonasining mashhur 
adib va olimlaridan hadis va tafsir ilmini, she’r san’ati va falsafani o‘rganadi. Umrining 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
188
oxirigacha zohidlikda, uzlatda yolg‘iz yashasa-da, ilm ahdi orasida obro‘-e’tibori juda 
baland edi. Uni ko‘rish, undan saboq olish uchun Sharq mamlakatlaridan o‘nlab ilmsevar 
kishilar uyiga kelib turishardi. M.ning ikki she’riy devoni, "Chaqmoqtosh uchqunlari", 
"Farishtalar haqida risola", "Tavba haqida risola" asarlari, Buxturiy, Mutanabbiy va b. 
shoirlar ijodiga sharxlari bizgacha yetib kelgan. M.ni mashhur qilgan "Ixtiyoriy 
majburiylik" ("Al-Luzumiyyat") nomli ilk lirik-falsafiy devoni 5000 ga yaqin baytdan 
tuzilgan yaxlit asar bo‘lib, unda har bir she’r o‘zidan keyin keluvchi she’r bilan mavzu va 
fikr jihatdan hamohangdir. M. o‘z ijodining bosh mavzuini: "Men she’rlarimda faqat Oliy 
zotni (ya’ni Allohni) ulug‘layman, zero u boshqalarga rahmat ulashib, o‘zi hech bir 
maqtov-madhiyaga muhtoj emasdur", deb ta’riflagan edi. 
M. fikricha, har bir inson ma’naviy jihatdan o‘zini o‘zi takomillashtirib borishi lozim. 
"Tavba haqida risola"da shoir o‘z davridagi tamagir mansabdorlar, nodon kishilar, 
shuhratparast adib-shoirlarni o‘tkir hajv qiladi. Asar qahramoni jannatlar va do‘zaxlar 
ichra sayr etib, u joylarda o‘zining yaxshi va yomon zamondoshlarini uchratadi, ularni 
bir-bir tavsiflaydi. Dante (14-a.) "Ilohiy komediya"ni yozishda mazkur risoladan 
foydalangan bo‘lishi mumkin. M. merosi islomiy madaniyat, ijtimoiy-falsafiy va diniy 
tafakkur cho‘qqilaridan biri bo‘lib, o‘zidan keyingi arab, fors, turk tasavvuf shoirlari 
ijodiga barakali ta’sir etgan.