Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
193
MINBAR - masjidda imom va’z aytadigan baland joy, keng zinapoyali supa. Birinchi M. 
baland o‘rindiqli bo‘lib, unga 2 zina bilan chiqilgan, Muhammad (sav) 628-629 ylarda 
va’z o‘qiganlarida unda o‘tirganlar. Shu yagona M.dan birinchi uch xalifa foydalangan, 
faqat Ali davrida Kufada ikkinchi M. paydo bo‘lgan, keyinchalik Muoviya davrida 
Damashqda yana bir M. vujudga kelgan. Umaviylar davlat boshqaruvining oxirigacha M. 
taxt singari hokimiyat ramzi sifatidagi ahamiyatini saqlab qoldi. Va’zxonga kafedra bo‘lib 
xizmat qilgan birinchi M. 748 y.da, Marvda Abu Muslim g‘alaba qilgandan keyin paydo 
bo‘ldi; shu vaqtdan boshlab siyosiy hokimiyat ramzi bo‘lmay qoldi.
 
MINORA (arab. - mayoq) - asosan, masjid va madrasalar yonida yoki ularga tutash 
qurilgan baland inshoot. Muazzin M.ga chiqib, azon aytadi - namozxonlarni ibodatga 
chaqiradi. Ba’zi M.lar shaharga, ma’lum bir me’moriy majmuaga ko‘rk va salobat 
beruvchi yodgorlik sifatida ham quriladi. Mas., Samarqand, Xiva (Islomxo‘ja 
madrasasining minorasi, Kalta minor) va Buxorodagi (Minorai Kalon) M.lar.
 
MINORAI KALON (Katta minora) Arslonxon minorasi - Buxorodagi me’moriy yodgorlik. 
Muhandis va me’mor Baqo loyihasi asosida Arslonxon qurdirgan (1127). M.k. o‘rnida 
avval ham minora bo‘lgan, u kulab tushgach, hoz.si mustahkam qilib qayta qurilgan. 
Poydevori tosh va maxsus qir qorishmasidan terilgan. Yer sathidan 9 m chukur, bal. 
50,0 m, kursisi qirrador, tanasi g‘o‘lasimon, tepasi gumbazli davra kafasa-ko‘shk bilan 
bog‘langan. Minora yuqoriga ingachkalashib boradi va muqarnas bilan tugaydi. 
Qafasasidagi 16 ravoqli darchalar orqali atrofni kuzatish mumkin. Tepaga minora 
ichidagi 104 pilpoya aylanma zina orqali chiqiladi. Masjidi Kalon tomonidan minoraga 
o‘tiladigan ko‘prikcha bo‘lgan. M.k.ning o‘zagi ham, bezagi ham chorsi g‘isht (27x27x4-5 
sm) ganchxok loyida terilgan. Bezak g‘ishti o‘rniga qarab turli shaklda, sirti silliq 
pardozlangan. Ustma-ust joylashgan turli xil xandasiy shakldagi bejirim bezakli halqalari 
g‘ishtin dandanalar bilan hoshiyalangan. Bezaklar orasida tarixiy va diniy mazmundagi 
kufiy yozuvlar uchraydi. Muqarnas ostidagi moviy rang sirkor halqalarning har biri turli 
xil handasiy shaklda bezatilgan (keyinchalik to‘kilib ketgan). M.k. shu turdagi qad. 
inshootlar orasida alohida o‘rin tutadi. Shaqllarning o‘zaro monandligi va mutanosibliga, 
handasiy uyg‘unlik, ajoyib ko‘rk va mahobatlilik M.k.ga chinakam go‘zallik bag‘ishlaydi. 
Tanasi va muqarnaslari ta’mir etilgan (1924). Yer ostidagi asosi (kursisi) usta Ochil 
Bobomurodov tomonidan ochib ta’mirlangan (1960). Buxoroning 2500 yilligi munosabati 
bilan M.k.da ta’mirlash ishlari olib borildi (1997). M.k. Buxoro sh.ning noyob va ko‘hna 
yodgorliklari qatoridan markaziy o‘rin egallagan.