Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
BAYTULLOH (arab. - Alloh uyi) - Makka sh.dagi Ka’ba binosi. Uning boshqa nomlari 
ham bor. Mas., Masjidi harom, Baytulatiq, Qibla, Xonai Ka’ba. "Allohning uyi" deganda 
Allohning manzili yoki maskani emas, balki Allohga ibodat qilinadigan joy, qiblagoh 
ma’nosida tushunmoq kerak. Shu ma’noda yer yuzidagi masjidlarning har birini ham 
"Allohning uyi" deb atash mumkin. B.ni "Makkatulloh" deb atash noto‘g‘ridir. 
 
BAYTULMOL (arab. - "mol-mulk uyi") - 1) islom mamlakatlarida davlatga qarashli mol-
mulk; 2) qimmatbaho narsalar saqlanadigan bino. B.ni dastlab xalifa Umar ibn al-Xattob 
(ra) ta’sis qilgan. Undagi boyliklar asosan xiroj, jizya, zakot, hums kabi soliklardan 
to‘plangan. BAY’AT (arab. oldi-sotdi) - shariatda kishilarning Rasululloh (sav)ga itoat 
haqida bergan va’dalari. Bu va’dada va’da ahd beruvchi shaxs o‘z itoati evaziga savobni 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
48
sotib olish ma’nosi borligidan "bay’at" deyilgan. Rasululloh (sav)dan keyin xalifalar, 
davlat boshliqlariga B. qilish odati bo‘lgan. Keyinroq davlat boshlig‘idan boshqalarga, 
ma’lum rahbarlik ma’nosidagi ulug‘larga ham B. qilish tarqagan. Alloh taolo Fath 
surasida: "Albatta, Senga bay’at qilayotganlar, haqiqatda Allohga bay’at qilmoqdalar. 
Allohning qo‘li ularning qo‘llari ustidadir", degan. Bu oyat Hudaybiya sulhi vaqtida nozil 
bo‘lgan. Rasuli Akram (sav) 1400 nafar sahobiylar bilan umra qilgani Makka tomon 
yurganlar. Makkaga yaqinlashganlarida, mushriklar yo‘lni to‘sishga tayyorgarlik 
ko‘rayotgani haqida xabar kelgan. Hudaybiya degan joyda to‘xtalgan. Ikki taraf bir-
biriga vakil yubora boshlagan. Rasululloh (sav) hazrati Usmon ibn Affon (ra)ni 
yuborganlar. U kishi daraksiz uzoq qolib ketganlar. Shunda "Mushriklar Usmonni 
o‘ldiribdi" degan gap tarqalgan. Vaziyat og‘irlashib, qurolli to‘qnashuv bo‘lishi 
muqarrarga o‘xshab qolgan. Ana shunday nozik va xatarli bir paytda musulmonlar Islom 
yo‘lida fidokorlik ahdini berib, Rasululloh (sav)ga B. qilishlari lozim bo‘lgan. Payg‘ambar 
(sav) daraxt tagida turib, B. olganlar, Alloh taolo ushbu B.da ishtirok etganlardan rozi 
ekanini e’lon qilib, oyatlar nozil qilgan. B. vaqtida qo‘l ushlashib turib ahd berilganidan 
ahli tasavvufda muridning shayxga qilgan B.ini "qo‘l berish" deyiladi. Shayxga muridning 
B. qilishi hijriy beshinchi asr (mil.11-a)larda boshlangan, bunda murid o‘z ustoziga 
taqvoda bardavom bo‘lishga ahdu paymon ila B.qiladi.