Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
KISVA - Ka’ba devorlarini yopib turadigan choyshab. Paxta aralashgan sakkiz bo‘lak 
qora shoyi matodan tikiladi. Devorning yuqori qismi uchdan bir bo‘lagani yopib turuvchi 
K. parchasiga Qur’oni karimning: "Albatta odamlar ibodat qilishlari uchun qurilgan 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
166
birinchi uy - Makkadagi muborak va butun olamlar uchun hidoyat (mayog‘i) bo‘lgan 
Ka’badurki..." degan oyati (3:96) zarhal yozuvda bitilgan. Shuningdek, K.ga Qur’onning 
yana boshqa sura va oyatlari yoziladi. Ka’baga kiriladigan eshik maxsus zarhal bilan 
qogshangan bo‘lib, unga ham Qur’on oyatlari bitilgan. Muhammad (sav) hayotliklarida K. 
Yamanda tayyorlanardi. Xalifa Umar zamoniga kelib K. Misrda to‘qiladigan bo‘ldi. Xalifa 
Ma’mun (813-833) davrida K. har yili uch marta yangilab turilgan. Xalifa Mutavakkil 
(847-861), esa har ikki oyda Ka’batullohga yangi K. yuborgan. Xalifa Umar boshlab 
bergan an’ana davom ettirilib, K. 1924 y.gacha Misrda tayyorlandi. Har yili yangi K. haj 
safariga chiqqan misrlik ziyoratchilar bilan birga Makkaga keltirilardi. Avvalgi K. 
devordan olinib, Ka’ba xazinabonlari va Makka sharifi ixtiyoriga topshirilardi. 1443-1452 
y.lari Shohruh Mirzo Misr K.si bilan birga Movarounnahrda tayyorlangan maxsus 
ka’bapo‘sh yopilib turishiga erishgan. 1925 y. qirol Abdul Aziz Makkada ixtisoslashgan 
fabrika ochib, unda qora rangli tabiiy shoyidan K. tiktirdi. Shundan boshlab Ka’ba K.si 
faqat Saudiya Arabistonida tayyorlanadi. Saudiya Arabistoni podshohi Fahd ibn Abdul 
Aziz O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovga tuhfa qilgan K. - Ka’bapo‘sh 
parchasi hozir Imom Buxoriy yodgorlik majmuida masjid devoriga osib qo‘yilgan.
 
KOMIL INSON - tasavvuf falsafasining asosiy tushunchalaridan biri. Har jihatdan yetuk 
kishi. Axloqiy jihatdan oliy poklikka erishgan, borliq va Allohni anglashda to‘liq bilimga 
ega bo‘lgan va natijada Haqqa yetishgan (yoki Qur’on oyatlarining tub mohiyatini 
tushunadigan) inson. Tasavvuf ta’limotiga ko‘ra, Alloh K.i.da o‘zining barcha xislat va 
alomatlarini bamisoli ko‘zguda ko‘rgandek ko‘rib turadi. U borliqning bir-biriga zid ikki 
jihati: ma’naviy va moddiy jihatlarini birga qo‘shadi. Uning butun olam uchun bo‘lgan 
favkulodda ahamiyati ana shundan kelib chiqadi, u - Koinotning botiniy hukmdori, Olam 
yaratilishining sababchisi va maqsadidir. K.i. haqidagi ta’limot so’fiy faylasuf Ibn al-
Arabiy tomonidan yaratilgan, keyinchalik uning izdoshlari, jumladan O’rta Osiyoda 
Ahmad Yassaviy, Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy va b. tomonidan rivojlantirilgan. 
O’zbekiston mustaqshshikka erishgach, K.i.ni voyaga yetkazish milliy istikdol 
mafkurasining asosiy vazifalaridan qilib qo‘yildi. Prezident I.Karimov asarlarida K.i.ni 
voyaga yetkazish vazifalari atroflicha bayon etilgan.
KOTIB - yozayotgan kishi, qayta ko‘chiruvchi, yozuvchi, mirza - amaldor. Dastlab K. -
o‘qimishli kishilar bo‘lgan, ular Muhammad (sav)ning so‘zlari, farmoyishlari va 
maktublarini yozib borganlar. Musulmon Davlatida boshqaruv tizimining murakkab va 
kengtarmoqli bo‘g‘imi rivojlanishi jarayonida turli mansab pog‘onasidagi amaldorlar -
devondagi mirzalardan tortib idora boshliqlarigacha K. deb atalgan. Oliy K.lar guruhi (K. 
as-sirr, K. al-insho, K. al-jayn) devonni tashkil etgan. Keyinchalik K. atamasini o‘rta va 
quyi darajadagi (oliy darajadagilar uchun vazir nomi paydo bo‘ldi va b.) amaldorlarga 
nisbatan qo‘llaniladigan bo‘lgan. K.lar uchun qo‘llanmalar, ularni madh etuvchi va 
haqorat qiluvchi asarlar yaratildi. Ko‘pgina shaxslar ularning avlodlariga ham o‘tadigan 
al-K. unvoniga ega bo‘lishgan. K.lar amaliy yozishmalar va bejamdor devon uslubining 
rivojlanishiga imkon tug‘dirganlar va bu bilan musulmon olami xalqlarining adabiyotiga 
ta’sir ko‘rsatganlar.
KOHIN - g‘oyibdan xabar beruvchi, bashoratgo‘y. Islomdan avvalgi Arabistonda 
vasvasa holatida Alloh yoki uning vakili -farishta yoki jin bilan muloqot qilgan odam 

---

Islom Ensiklopediyasi