www.ziyouz.com кутубхонаси
183
Haq taolo aytibdur:
«Lo tadxuluu buyutan g‘ayra buyutikum hatta tasta’nisuu va tusallimu-ala ahliho». (Nur, 27). Ya’ni, «Ruxsatsiz va salomsiz kishining uyiga kirmanglar». Sen ruxsatsiz kirding va salom
qilmading.
Hazrat Umar roziyallohu anhu aytdilar: «Agar tavba qilsam gunohimdan o‘tarmusizlar, agar
sizlarni sharob ichib gunoh ishlar qilganlaringni kechirsam, sizlar ham tavba qilurmisizlar?»
Alar aytdilar: «Tavba qilamiz, agar afvu qilsang. Mundan keyin hargiz mundog‘ gunoh
ishlarni qilmasmiz».
Hazrati Umar afu qildilar va u kimsalar tavba qildilar.
Rasul alayhissalom aytibdurlar: «Har kishi quloq solsaki, odamlarning so‘zig‘a nima
deydur deb va odamlar bu kishining ul so‘zni eshitmagini xohish qilmaydur, qiyomat kuni
ul kishining qulog‘iga qo‘rg‘oshin quyilg‘ay».
O’n uchinchi haq ulki, kishig‘a tuhmat qilmoqdan yiroq bo‘lg‘ay. To musulmonlarning dilini
gumoni bad va g‘iybatdan saqlagay. Har kishiki, yana birovning gunoh ishlarni
qilmog‘ig‘a sabab bo‘lsa, ul gunohga sherik bo‘lg‘ay.
Hazrati rasul alayhissalom aytibdurlar: «Nechuk bo‘lg‘ay ul kishining holigaki, o‘z ota va
onasini dashnom qilsa?» Sahobalar aytdilar, «Bu qandog‘ kishidurki, mundog‘ qilg‘ay?»
Aytdilar: «Ul kishidurki, odamlarning ota va onasini so‘kg‘ay va odamlar esa aning ota va
onasini so‘kg‘ay».
Bir kimsag‘a gumoni bad qilmoq shariatda haromdur. Rasul alayhissalom ramazon
oyining oxirlarida Safiya roziyallohu anho birla masjidda gaplashib turib edilar, ikki kimsa
rasulalloh tomonga qaradi, ularni chaqirib aytdilar, «Bu mening xotinimdur». Safiya
roziyallohu anho aytdilar: «Agar hamma kishig‘a gumoni bad qilsalar ham sizga qilmaslar».
Rasul alayhissalom aytdilar: «Shayton odamning trmirida qonga o‘xshash ravon yuradur».
Hazrati Umar roziyallohu anhu bir kimsani ko‘rdilar: «Yo‘l ustida bir xotin birla so‘zlashib
turadur. Ul kimsani darra urdilar. Ul kishi aytdi: «Bu mening xotinimdur». Hazrati Umar
aytdilar: «Nima boisdan kishi ko‘rmaydurg‘on yerda so‘zlashmassen?»
O’n to‘rtinchi haq ulki, agar kishi katta mansabdor bo‘lsa, odamlarga shafoat va shafqatni
darig‘ qilmag‘ay. Hazrati rasul alayhissalom sahobalarga aytdilar: «Hojat va orzuyinglar
bo‘lsa, mendan tilagaysizlar. Men bergaymen va kechiktirmagaymen har ishda bo‘lsa
ham. Toki Sizlar ham mening sunnatimni davom ettirib, mehr-shafqat ko‘rsatgaysizlar».
Shuning uchun fi sabililloh qilingan sadaqaning eng yaxshirog‘i odamlarga ko‘rsatilgan shafqat
va muruvvatdur.
Qiyomat kunida har bir qilingan yaxshi ehson va yaxshi amallar uchun albatta ajri
azim, savobga ega bo‘lg‘ay. Bir kishiga ranj-alam yetgan bo‘lsa, uni bir mo‘‘min chorasini
topib, daf’ qilsa ham xayrli ishlardandur.
O’n beshinchi haq ulki, vaqtiki, bir kimsa musulmong‘a dastdarozlik (tajovuz) qilsa, yo
molig‘a qasd qilsa, shunda insofli, diyonatli bir musulmon bu zulm ishlarni undan daf’
qilg‘ay. Payg‘ambar aytdilar: «Chin musulmonlar bir-birlariga yordam qo‘lini
cho‘zmoqliklari shartdir».
Hech bir odam komil musulmon bo‘lolmaydi toki zarur vaqtida bir-birlariga manfaatlari
tegmaguncha.
O’n oltinchi haq ulki, yomon odamlarning suhbatig‘a mubtalo bo‘lsa, to xalos
bo‘lguncha sabr va tahammul qilg‘ay, toki alar bilan o‘chakishib, yomon so‘z aytmagay.
Ibn Abbos roziyallohu anhu aytibdurlar bu oyatning ma’nosidaki: