Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

537 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

FUNKSİONAL QRUPLARA MALİK SKN KAUÇUKLARI ƏSASINDA                  

KORROZİYADAN QORUYUCU ÖRTÜKLƏRİN İŞLƏNMƏSİ 

 

Günel ƏZİZOVA  

Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası 

[e-mail] 

 

Polimer qoruyucu örtüklərin metalların səthinə  çəkilməsi neft və kimya sənayesinin müxtəlif qurğularının istismarı 

zamanı mühüm iqtisadi səmərə  əldə etməyə imkan verir. Qurğuların istismar müddətini artırmaq üçün istifadə edilən 

qoruyucu örtüklərə kompleks təlabatlar bunlardır: yüksək kimyəvi və termiki davamlılıq, elastiklik, metalla yüksək əlaqə 

davamlılığı və s.  

Qoruyucu örtüklər avadanlığı mexaniki sürtünmədən, yeyilmədən qoruyur, istilik izolyasiyasını təmin edir, duzlar və 

parafinlərin avadanlığın səthində çökməsinin qarşısını alır, avadanlığı müxtəlif mühitlərdə korroziyadan qoruyurlar. 

Qoruyucu polimer qatının metalla adgeziya əlaqəsinin yüksək qiyməti polimer qoruyucu örtüklərin qoruyuculuq 

xassələrinin təminatıdır. Adgeziya davamlılığı ilk növbədə təbəqə əmələ gətirici polimerin funksional qrupları, bərkidicilər 

və modifikatorların metal səthindəki aktiv mərkəzlərə xemosorbsiya əlaqələrinin əmələ gəlməsindən asılıdır.  

Polimer qoruyucu örtüyün metalla adgeziya əlaqəsi polimerin quruluşunda funksional qrupun olmasından asılıdır. 

Qoruyucu örtükdə funksional qruplar olduqda metalın səthi adsorbsiya aktiv vəziyyətə keçir. Buna görə də daha perspektiv 

istiqamət, adgeziya ihiibitor təsirli kompozisiya materiallarının işlənib hazırlanmasıdır. Aparılan tədqiqatın analizin polimer 

qoruyucu örtüklərin işlənib hazırlanmasında  əsasən funksional xassələrə malik oliqomerlərdən yüksək molekullu 

polimerlərdən istifadə edilməsini göstərir.  

Sənayedə istifadə edilən SKN kauçukları əsasında korroziyadan qoruyucu kompazisiyaların alınmasında əsas mahiyyət 

–CN və -COOH funksional qruplara malik SKN-26 və SKN-40/4 kauçukları  və  əlverişli komponentlərdən ibarət 

kompozisiyaların metalların korroziyadan qorumaq qabiliyyətinin yaxşılaşdırılmasıdır. SKN kauçukları xüsusi təyinatla 

kauçuklardır, yüksək adgeziya davamlıliğina malikdirlər. Bu səbəbdən müxtəlif təbiətli və xassəli kauçuklar əsasında 

korroziyadan qoruyucu örtüklərin öyrənilməsi nəzərdə tutulur. Optimal örtük materialının tərkiblərini müəyyən etmək üçün 

SKN-26 və SKN-40/4 kauçukları  əsasında müxtəlif tərkibli kompazisiyalar hazirlanmış  və onlar tədqiq edilmişdir. 

Kompozisiyaların fiziki-mexaniki və qoruyuculuq xassələri öyrənilmişdir. Alinmış nəticələr polivinilxlor kauçuku əsasında 

oxşar tərkibli kompozisiyaların xassələri ilə müqayisədə kafi sayıla bilər. SKN-26 kauçuku əsasında kompozisiyalarda 

sıxlıq daha  yüksəkdir. SKN-26 əsaslı kompozisiyalarda 10 gün müddətində nümunələrin şişməsi zəifdir, 5 aya qədər şişmə 

dərəcəsi çox azalır.  

SKN-40/4 kompozisiyalarında şişmə dərəcəsi 0,1÷0,2% həddində olduğu üçün 5 aya qədər şişmə dərəcəsi demək olar 

ki, dəyişmir. Kompozisiyaların suya və kimyəvi təsirlərə davamlılıqları onların tərkibinə 10-15 k.h. qədər doldurucu kimi 

təbaşir tozu və ya sement əlavə etdikdə daha da artır. Alınmış  nəticədən göründüyü kimi SKN-40/4 əsasında 

kompozisiyaların adgeziya davamlılığı, SKN-26-ya nisbətən bir qədər yüksək olsa da SKN-40/4 əsaslı kompozisiyanın 

çevikliyi, zərbə davamlılığı aşağıdır. 

SKN kauçuklarının funksionallığından istifadə etməklə vulkanlaşmamış kauçuklardan yüksək adgeziya davamlılğına 

malik korroziyadan qoruyucu örtüklər almaq mümkündür.