Microsoft Word Materiallar Full

 

n  çəkisidir.  

YOUNG RES

        18-19 A

İsbat üçün riy

lif müəyyən b

spozisiya vasi

. 

oblem: Use of

latz sequence

N AÇAR SÖ

Sİ 

n üzə  çıxardıl

məsi, qrafın  q

lər üçün yoxla

n analizi, kom

Mətnin  əsas 

i, qrup halınd

çıxardılması  m

allığı və effekt

Görülən işin  m

lifləri vermək

mənalı” sözlə

ktik filtrlər tət

afı unikal isim

ər çoxluğudur

axın sözlər ar

üəyyən  

ölç

kı məsafə nə q

n fərqinin mo

xan əlaqələri 

yada buraxma

olaraq tapılır:

— sönmə

SEARCHER

April 2014, B

yazi induksiy

bir qurma üçü

itəsi ilə alına

f division alg

e, 7th Interna

ÖZLƏRİN

lmasından bə

qiymətləndirilm

anılmış və tək

mpyuter lingvi

açar sözlərini

da,  mətnin nə

məqsədilə  mü

tivliyi ilə seçil

məqsədi Text

kdir. 

əri tapıb qra

tbiq olunur [3

m və sifətlərdə

r,  

— həm

rasında sıx se

çüdə parça hü

qədər az olsa, 

odulu kimi tap

işarə edək. B

aq lazımdır.  B

 

ə faktorudur. 

RS 

aku, Azerbai

a üsulunun s

ün doğrudur. D

an istənilən b

orithm by 2 i

ational AICT2

NİN 

hs olunur. M

məsi məsələlə

kliflər verilmiş

stikası. 

in tapılması  o

dən bəhs etdi

üxtəlif alqoritm

lir [2]. 

tRank alqoritm

afın düyünlər

3]. Məsələn, b

ən qurduqda d

min sözlər aras

emantik  əlaqəl

üdudundakı sö

o qədər çox o

ılır. 

Bizim misalım

Bu halda hər

 aralığ

ijan 

onlu 

Daha 

aşqa 

in 3-

2013 

Mətni 

ərinə 

şdir. 

onun 

iyini 

mlər 

mini 

rində 

ütün 

daha 

sında 

lərin 

özlər 

olur: 

mızda 

r bir 

ğında 

---

 Qafqaz Uni

müəyyən qiy

İterasiya

vəziyyətinə 

zamanı düyü

Hər bir 

 sayda  sö

götürürlər, 

Alqoritm

TextRank qi

böyükdür. Bu

3. Təcrü

 

Göründü

Nüvə, mərkəz

Sözlərin

mərkəz, ölçü

onlar açar sö

Qiymətl

olunması və 

analiz alqorit

ayrı-ayrı müs

Təcrübə 

 

Aşağıdak

                   

9

 Şəkil Vikip

10

 Mətn parça

11

 Qrafın vizu

II INTER

versity           

ymət alır.  

-

aları başlamaz

yaxınlaşdırır. 

ün qiymətlərin

düyün üçün T

özü açar söz 

 [5]. Bizim

min işləmə pri

iyməti böyük

u, C sözünün 

übə 

üyü kimi avto

z, heyvan, bot

n mətndə təkra

ü, heyvan. “Fo

zləri kimi say

ərin hesablan

ya lazımi hal

tmlərinin köm

stəqil sözlər k

ən yaxşı nətic

kı şəkildə

11

 T

                    

ediyadan götü

ası Vikipediya

ual təsvirinin 

Nüvə hüceyrən

R.Braun kəşf et

Yalnız bakteriy

mübadiləsinin 

ölçüsü hüceyrə

linzavarıdır. N

böyüdükcə nüv

nüvəsi olur. Bu

infuzor tərlikdə

olur. 

RNATIONA

              

- in qiymətini 

zdan qabaq qr

İterasiyaları 

nin fərqi götürü

TextRank qiym

kimi seçmək

m misalda 

T

 T

insipini izah e

kdür.  E  sözün

daha vacib sö

Aşağıd

omatik tapılmı

tanik, R. Brau

arlanma statist

orma” və “Öl

yıla bilməz. 

nması zamanı 

lda əlavə olun

məyi ilə həll e

kimi qrafa əlav

cəni  

extRank alqor

                

ürülmüşdür. ht

adan götürülm

qurulmasında

nin mərkəzində y

tmişdir. Birhüc

ya və göy-yaşıl y

idarə mərkəzi v

ənin forma və öl

Nüvənin böyüklü

və də irəliləşir. H

unlar birnüvəli 

ə iki, onurğalı h

L SCIENTIF

adətən 0.85 g

rafın düyünlər

lazımi  dəqiq

ülür [2]: 

məti hesablad

k. -i 

müxt

extRank qiym

etmək üçün şə

nə daha çox s

özlə əlaqələnd

Şəkil 1. Te

dakı mətn par

ış ən yüksək 

n. 

tikası da mara

çü” sözləri di

bəzi sözlərin

nmaması halla

etmək olar. Bə

və olunması d

halında göstə

ritmi ilə qiym

ttp://upload.w

müşdür. http://a

a Gephi proqra

yerləşən ən əsa

ceyrəli və çoxhü

yosunların hüce

və digər orqano

lçüsündən asılı

üyü orqanizmlər

Hüceyrələrdə n

hüceyrələr adla

heyvanların qar

FIC CONFER

548 

götürürlər [4]. 

rinə təsadüfi q

qlik  əldə olna

dıqdan sonra, 

təlif üsullarla 

məti kəskin fər

əkil 1

9

-ə nəzə

söz qoşulmas

iyindən və bu

extRank alqori

rçasına

10

 TextR

qiymətləndiril

aq doğurur. Ən

igər sözlərə  n

n  səhv morfol

arı TextRank x

əzən isə bir y

ə səhv qiymət

ərdi. Bu qiymə

mətləndirilmiş q

wikimedia.org/

az.wikipedia.o

am təminatınd

as hissəsidir. Nü

üceyrəli bitki və

eyrəsində forma

oidlərin fəaliyyə

dır. Nüvə əksər

rin növündən və

nüvələrin sayı m

anır. İki, üç və h

raciyərində, süm

RENCE OF Y

 

Təcrübəmizd

qiymətləri ver

anda dayandır

 

qrafı final qiy

təyin etmək

rqlənən sözlər

r yetirək. B sö

sına baxmaya

u əlaqənin yeg

itminin illüstr

Rank alqoritm

lmiş sözlər m

n çox təkrarla

nisbətən mətn

loji analizi nə

xətasının artm

erdə seçilməli

tləndirməyə g

ət mətnin ölçü

qraf göstərilm

/wikipedia/com

org/wiki/Hüce

dan istifadə olu

üvəni ilk dəfə 18

ə heyvanların hü

alaşmış nüvə yo

ətinin tənzimetm

rən şar və ellips

ə hüceyrələrinin

müxtəlif olur. No

hətta yüzlərlə n

mük iliyində və

YOUNG RES

        18-19 A

də də bu qiymə

rmək olar. Hər

rmaq olar. Xə

ymətlərinin az

k olar. Adətən

rin sayı kimi g

özünə çoxlu s

araq,  C  sözün

anəliyindən ir

 

rasiyası 

mini tətbiq edə

mətnin əsas mə

anan sözlər bu

də çoxlu sayd

əticəsində laz

masına gətirir. 

i xüsusi adlar

gətirib çıxarır.

üsündən asılı o

mişdir: 

mmons/f/fb/P

eyrə_nüvəsi 

unmuşdur. htt

831-ci ildə ingil

üceyrələrində h

oxdur. Nüvə ma

mə mərkəzidir. N

s formasında, az

n yaşından asıl

ormal halda əks

nüvəli hüceyrələ

əzələ hüceyrələ

SEARCHER

April 2014, B

əti götürmüşü

r bir iterasiya

əta olaraq iki

zalması sırasın

n bunu mətn

götürülür.  

sayda digər sö

nün TextRank

rəli gəlir. 

ək: 

əzmununu ifa

unlardır: Nüvə

da rast gəlmə

zım olmayan h

Problemi dah

rın və digər sö

olaraq dəyişə b

ageRanks-Ex

tp://gephi.org 

lis botaniki 

həmişə nüvə olu

addələr 

Nüvənin forma 

z hallarda isə 

ıdır. Hüceyrə 

ksər hüceyrələri

ər də var. Məsə

ərində onlarca 

RS 

aku, Azerbai

ük. 

a qrafı qərarlaş

i ardıcıl itera

na görə düzüb

nin ölçüsünə 

öz qoşulduğun

k qiyməti  E 

 

adə edir: Hüce

ə, Hüceyrə, for

sinə  baxmaya

halda qrafa ə

ha ağıllı morfo

öz birləşmələr

bilər. 

ample.svg 

ur. 

və 

in bir 

lən, 

nüvə 

ijan 

şmış 

asiya 

b ilk 

görə 

ndan 

-dən 

eyrə, 

rma, 

araq, 

əlavə 

foloji 

rinin 

---

 Qafqaz Uni

4. Nəticə

Bu məqa

baxılmışdır  v

mərhələsində

ağıllı sintakti

olunmadan is

İstinadl

1.  NLP

2.  Grin

Proceedings 

3.  Mih

Methods in N

4.  S. B

ISDN System

5.  Уст

текстов при 

 

 

 

Bu məqa

metodlarında

xüsusi sahəs

telefon nömr

şifrələmədir. 

şifrələr nə  qə

bilərik. Bu pr

Hərflər, 

həyatımızda 

s.). Xüsusilə

II INTER

versity           

ə 

alədə qraf mo

və Azərbayca

ə isim və sifət

ik filtrlərin ist

stifadə oluna b

ar 

Pub — катало

neva, M., Gr

of the 18th In

halcea, R., Ta

Natural Langu

Brin and L. Pa

ms, 30(1–7). 

талов  Дмитр

помощи граф

alədə parol ya

an bəhs olunur

i var. Bu sah

rəsi və s.) var

 Bir İnternet 

ədər etibarda,

rinsiplərdən d

rəqəmlər və s

bir çox sahəd

ə parol/şifrə  İn

RNATIONA

              

Şə

dellərinə əsas

an dilinə  uğur

tlərin seçilməs

tifadəsini tələ

bilməsidir. 

ог лингвисти

rinev, M., L

nternational Co

arau, P. TextR

uage Processin

age. 1998. The

ий  Алексеев

фовых модел

aradərkən onu

r. İnternetdə a

hələrdə hamım

r və bu kritik 

istifadəçisisiz

,  təxmin edilə

danışaq. 

simvollar istif

də qarşımıza ç

nternet bankç

L SCIENTIF

əkil 2. TextRa

slanan TextRa

rlu tətbiqi gö

si prosesində b

əb edir. TextR

ических ресур

Lizorkin, D. 

onference on W

Rank: Bringing

ng. — 2004. —

e anatomy of 

вич,  УрФУ, 

лей