Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

ma’naviyat – insonni ruhan 
poklanish, qalban ulg‘ayishga chorlaydigan, odamning ichki dunyosi, 
irodasini baquvvat, iymon-e’tiqodini butun qiladigan, vijdonini 
uyg‘otadigan beqiyos kuch, uning barcha qarashlarining mezonidir
, desak, 
menimcha, tariximiz va bugungi hayotimizda har tomonlama o‘z tasdig‘ini 
topib borayotgan haqiqatni yaqqol ifoda etgan bo‘lamiz…
(I.Karimov) 

---

112
G R A M M A T I K A 
O‘ZBEK TILIDA HARAKATNI BAJARUVCHINING 
HARAKAT-HOLAT JARAYONIDA QAY DARAJADA 
ISHTIROK ETISHINI KO‘RSATUVCHI SHAKLLAR 
 (Fe’l nisbatlari) 
Fe’l nisbatlari harakat bilan bajaruvchi o‘rtasidagi munosabatni 
ifodalaydi. 
 
5
 
turi bor:
 
1. Bajaruvchisi aniq bo‘lgan harakat 
(
Aniq nisbat)
.
Maxsus qo‘shimchasi yo‘q. 
Men dam odim. Yomg‘ir to‘xtadi. Biz ishlayapmiz. 
2. Bajaruvchiga qaytgan, uning o‘zida qolgan harakat 
(
O‘zlik 
nisbati).
Maxsus qo‘shimchalari bor:
-l(-il), -n (-in):
Yuvindim, tarandi, kiyindi, qoqildi, sudraldi, berildi, ko‘rindi, yozildi. 
Bajaruvchisi noaniq bo‘lgan harakat (Majhul nisbat)
. 
Maxsus qo‘shimchalari bor: -
l(-il), -n (-in):
Eshik ochildi, xona tozalandi, mehmonlar taklif qilindi. 
 


Grammatika bo‘yicha mashqlar
 
 
1-
 
mashq.
Yuqoridagi matnlardan majhul va o‘zlik nisbati shaklidagi 
fe`l ishtirok etgan gaplarni topib, aniq nisbatga aylantirib yozing. 
Namuna:
Maysalarga oftob nuri tushirib-tushirib turildi. – Maysalarga 
oftob nuri tushib turdi (tushardi, tushdi).