Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ



Yüklə 2,98 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə28/35
tarix23.02.2017
ölçüsü2,98 Mb.
#9318
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   35

О xumar gözləri ıcarvan vurardı.

BadotoK  silə rd i  ürəıcdən qom i. 

Forohlondirirdi  b ü tü n   a b m i.

Bir güldü deyim o, ya 

k

İ, 



bir şəıcər?

Yox, yox, onun özü özüno bonzor.

Şah Könül ovlayan ayı görüncən,

Cin vurmuş ay gördü sanKİ qəfildən. 

Dəli, ayı görüb özündon çıxdı,

Onu bu iztirab yatağa yıxdı.

Sohor adotinco oyanan zaman 

TİKansız çiçoyi gördü nagohan.

Gözolo vuruldu onun üroyi.

Isti tandir görüb yapdı  çöroyi.

Getdi  acı meyin acı buxarı,

Şirinin öpüşü qırdı xuman.

Ağzında tutmuşdu pcymano meydən, 

Tutdu dörd bir yanın gül xirmən-xirmən. 

Dolanmış boynuna cüt qara saçlar, 

Qoyub  almasına bir cüt gümüş nar. 

Bonövşo laləylə olub homavaz.

ŞoKor söybyirdi:  dayanmaq olmaz. 

Bulud ay ön tin do n 

çok

İI

oii

  zaman 

Şahın sobri  bitib, yox oldu haman.

Ağıl gözol görso qalarmı tabı?

Manini aldadar çinli  şərabı.

Xuzistana goldi  forolıli Xoca.

Nabat, qoııd sındırdı orda çoxluca.

Əvvol gül topladı, büründü güb,

О gül  üzdoıı öpdü hey gülə-güb.

Sonra da eşq üçün tÖKoroK todbir.

Tozo  mcyvoloro əl atdı bir-bir.

424


G a h  alm a,  səm ən lə  o y n a y ırd ı  şah. 

N or i b ,   n ə rg iz lə   o y n a y ırd ı gah. 

Ə lin d ə n   çıx ırd ı  bozon  о  q artal, 

D öşüno  q o n u rd u   KOKİiyin  dorhal. 

Bozon  ç ırp ın a ra q   q alx ırd ı,  у еп э 

G ö y o rçin   q o n u rd u  to rla n   döşüno. 

D işi  m a ra la  b a x ,  ş i r b   g ü b ş ir ,

Q alib   goldi  o n a  a x ır пэггэ  şir. 

X oznodar bilinco  y a q u tla  birdon 

Q o p ard ı m ö h rü n ü  oqiq  üstü n d o n . 

G ö rd ü  о h a s a rd a  g ü m ü ş  q ıfıl  var, 

DirilİK 


suyutOK 

m ö h ü r v u ru b lar.

No  d u y u b   m ozlum un  a y a q   sosini,

No  g ö rü b   z a lım ın   q an  poncosini.



О qönço реукап1а tez birbşirdi, 

Реукашшп ucu b li deşirdi.

SanKİ  şah  X ız r idi,  zülm ot  do  gcco. 

B u ra x d ı  b a lığ ı  su y a  gizlico. 

Ş ad lıq d a n   hovoslo  çopİK  çalırd ı, 

K atibtaK  a ltm ış a  b iri  salırdı. 

D cm irom   hodofo  b ir o x  atırd ı,

Y o x , tu m su z  x u rm a n ı  südo  batırd ı. 

B ir b el  digorino  o lm u şd u  çonbor. 

С ап  с ап а çatm ışd ı  ord a,  m üxtosor. 

G ü m ü ş  rongli  c a m a  g ü l  su y u  dam d ı, 

ŞoKori  oridon  m o ğ zi-b ad am d ı.

Sodofı  morcana bir beşİK qurdu, 

Odla su ohd edib bir ycrdo durdu. 

Odla su birbşdi, tez qanşaraq,

A1  ronglo  civoylo  bozondi  y ataq . 

Y a tm a d ıla r b ü tü n  g cco -g ü n d ü zıı. 

D e ş d ib r  y a q u tu  in c iy b ,  düzü. 

B onövşo  q o l üsto,  n o srin  q u caq d a , 

B ir g ü n  do  q a ld ıla r h u şsu z  y a ta q d a  

T o v u z   Kİmi y a td ı 

İ

k



İ 

n o v c a v a n , 

T o v u z la r ç o x  gözol  o lu r yatıncan.

425


Qalxdıqda о  şirin yuxudan daha,

Çox şüKür etdilər 

b ö y ü K  



allaha.

Sonra yuyundular,  oldular tomiz. 

Ibadot etdilər tannya səssiz.

Bir ay pozulmadı toyun ahongi.

Öz ycrindo qaldı  bozoyi.  rongi. 

Hümeyla,  Səməntünc, bir do Humayun 

Etdi ollorini  xınayla gülgun.

Bir уегэ yığaraq bir gün onlan,

Xosrov geyindirdi gəlin paltan.

Onlara yaraşan bozoı< do verdi, 

Gövhər,  qızıl,  qaş-daş,  ipoı< do verdi. 

Şapura verdi şah Humayunu tez,

Bir xurma yemişdi, bil, verdi ovoz. 

Etdi  Səməntüncü  Barbodo golin. 

NİKİsaya dedi:  Hümeyla sənin.

Məhin Banunun da yerini bütün 

Şapura boxş etdi, haıcimlİK sürsün. 

Şapurun эПпэ 

Kcçondo 

dövbt,

TİKdirdi  о  yerdo  ç o x lu   im arət.



Dezqana 

k

İ , 



durur bu gün do beb, 

Deyirbr tİKİlib  Şapur oliylo.

Ondan sonra Xosrov boxtiyar oldu, 

Нэг zaman taleyi ona yar oldu.

Səadət,  soltonot. lıonı  do cavanlıq,  - 

Daha bundan yaxşı пэ lazım artıq! 

Gecə-gündüz 

İ

ç k



İ , 

çal-çağır,  söhbot. 

Dünyanı yeyirdi,  çoKinirdi  xiffot. 

Dünyada ye, yaşa,  sev bu abmi, 

Noyino lazımdır dünyanın qomi! 

Dünya boxş edirdi, dünya yeyirdi, 

"Əvəzdir pis gııno bu ıceyf'  deyirdi. 

Bir müddot Kcçmodi. açıldı gözü,

Bu 

Keyfcil 

həyatdan utandı özü. 

Gözotçi  olanda üzüno  saqqal,

Cavanlıq gözündon 

tÜ K  


çəıcdi dorhal.

426


Varlıqla yoxluğun arası tüKdür,

О da bir ağ tüıcdür, qomi böyüıcdür.

Qara 

t ı i K İ o r i n o   d o n   d ü ş o n  



zaman,

Vcror düşgünlüıcdən xəbər bu nişan. 

Yasəmən yatınca yuxuda rahot.

Verər öz zülfüno  bonövşo zinot.

Səhərin gül üzü gülənə qədər 

Qaranlıq gecələr 

höKmünü 


süror.

Ceyran tutan tazı 

o l d o n   d ü ş ü r K o n  



Ona ayıb tutar 

h o r  


yoldan ötoıı.

No qodor yağmayıb bağçalara qar,

Bağın, bağçanın da min sofası var.

Kafur sopon  zaman qar bitıcilərə 

Ölüm çÖKor sanKİ bütün hor yerə.

Oxsuz qalsa türKün olindo катап,

Onu dof qayırar axır dof çalan.

Buğda ağ un olsa,  birco il qara,

Sonra acılaşar, çoxlu qurd salar.

Paltar yuyulmaqdan ağarsa ogor.

Ona qayçı ağzı yoqin tez doyor.

Qazanın Köpüyü ogor 

tÖKİ'ılso.

Motbox başdan-başa bulanar 

k ü


I

o



Motboxli  qaraya söylo:  ay aman!..

Çox düşünmo. vardır öııdo doyirman. 

Motboxdo adını qoysalar ənbər, 

Doyirmana gctson  Kafura dönor. 

Doyirman tozuna bulaşmış insan 

SiİKİnso. о tozdan qalxmaz bir nişan.

Bu dünyanın tozu qonsa üstüno,

Yüz donizlo yusan, yuyulmaz yenə. 

Söylə, goncliıc nədir? Başın sevdası!

О sevdadan gəlir hər baş bəlası.

HaKİm 


olan zaman şohro  qocalıq, 

Cavanlıq sevdası qalarmı artıq? 

"Neybyim,  soruşdu qocadan cavan.  - 

Mondən qaçmasın yar, т э п  qocalıncan?"

427


Qoca cavab verdi:  "Golondo о gün 

Uzaq qaçacaqsan yardan son  özün." 

Bir başa 

k

İ, 



civo töı

f o lO K İo r .



O, gümüş 

b ü t l o r d o n   c i v o t o ı <  



hüncər. 

Qara 

tÜ K   ü r o K d o n   h o r   d o r d i  



silər, 

Qaralar 

g ö z ü n d o  



olmaz 

q o m .   K o d o r . 



Daim 

z o n c i l o r d o n   u z a q   q a ç a r   q o m .  



Heç bir zənci 

b i l m o z  



пэ  şeydir ələm. 

Hindistan yolunda 

f o r r a ş  



olaraq, 

Qaralıq dərmandır 

g ö z l o r o  



ancaq.

Ey baş, qafil olma,  sovuşdu zaman, 

Sohorin 

ləşKəri 

girdi qapıdan.

Son in gicgahında ağ bir ıcəfən var, 

Qoflot pambığını qulaqdan çıxar. 

Bonövşo  saqqalı yasəmən oldu,

Мэп 

K İ m i 


qocaldı Xosrov, yoruldu. 

Xosrov dönmoso  do  öz ilqanndan, 

Qorxudurdu onu vofasız dövran. 

Nord atan görordin  bozon  Porvizi. 

BoxtitƏK çapardı bozon  Şobdizi.

Gah  Barbod çalırdı, dinbyirdi şah, 

Gah Şirini öpüb olurdu gümrah.

О toxt. Barbəd,  Şobdiz.  ismətli  Şirin 

Əlino yetincə Xosrov  Porvizin 

Keçmişdəıci yuxu yadına düşdü, 

Abad üroyinin qanı uyuşdu.

Bilirdi bu suda, tx^aqda olan 

ХагаЬэуэ dönüb gedər bir zaman. 

Ay bodr olan zaman bürünor nura, 

Uğrayar zavala gct-gcdo  sonra. 

Mcyvo ка1 olduqda böyüyor. artar,

Yctişon  zamanda уегэ  düşor bar.

ŞIRININ XOSROVA BILIK KƏSB 

ETMƏK ÜÇÜN ÖYÜD VERMƏSI

428


Bir gün şah Şirinlo məclis qurmuşdu. 

Söhbət ədalətdən,  biliivdon düşdü. 

Şirin yeri öpüb dedi:  "Ey məliıc,

Bu işrətdən əl 

çə k , 

gör nədir 

bilİK.

Son  çox к а т almısan qoca dünyadan, 

Sorbost yaşamısan bir xeyli zaman. 

Ncmotlo etmisən dünyanı abad,

Indi o, zülm ilə olsunmu bərbad? 

Əvvolco slid verib,  sonra dağıdan 

Inoyo oxşama,  son ey höıonran!

Bod duadan  saqın, mehriban danış, 

Pusquda durmasın yolunda qarğış. 

Birdon  qoca qan, cavan ah соког. 

Hodofo ox vurar, егкэп, bir sohor. 

Onda dinləməzlər ahü-zarını,

Yclo vermiş olar qarğış varını. 

Şahların olindo çox ayna, baxsan, 

Qaralıb getmişdir mozlum  ahından. 

Yoldan üz döndorso bir gün boxt ogor. 

Şahın gördüyü iş gedəcəK hodor.

Elo 

k

İ , 



bağlarda yaфaq 

töKülər,

Xozan yellərindən gotiror xəbər. 

Sizdon  uzaq olsun,  sönəncən çıraq, 

Gözııııo basarlar əvvəlcə bir dağ. 

Sellər soslonmodon çayın daşında, 

Buludlar gurlayar dağlar başında 

Keşniş bKbrini vurarsa dolu,

Alar 

Keşniş  iy i 

bütün  sağ-solu.

Əgər oyri  bitso əvvəldən calaq,

Onu od düzəldər düzəlsə  ancaq. 

Dünyada zülm etməK qoçaqlıq deyil, 

Rəiyyət bəsləməK çox yaxşıdır, bil. 

Qorxuram düz çıxa,  çox da məsəlmiş, 

Scvilmoyon bir şah b eb  söybmiş: 

Necə  çox yaşayar Köhııo bir dövbt?

429


Rəiyyətə baxmaz, göstərməz  roğbot. 

Mondon yaxşı, de, 

э г  


vardır daha 

K İ m , 


Dünyada to к qalar bir beb haıcim. 

Güvonor özııno. öz cəlalına,

Baxmaz  roiyyoto.  qalmaz halına.

Bu zaman çıxaraq bir xoşboxt insan 

Zülmo düşmon  olar, xalqa mehriban. 

Xeyirxahlıq cdor o,  ildon-ilo.

Şahlığa başlayar el birliyib.

Son in  ağlın da var, şahlığın da var. 

Sonin  höKinündodir ağlar, qaralar. 

Axirotdo axtar oziino nicat.

Əldon gcdocok'dir gördüyün büsat. 

Qızıl, gümüş yığan bir xəsis insan 

Qiyamot dordini 

ç o k i i i o z

 

heç zaman.

О canından iraq,  şahlar öbncən 

Kim bir şey apardı о maldan, mülıcdən? 

Varını  vcrmoson pis çıxar adin, 

Verdiyin hor parça olar imdadin. 

Daranı,  Comşidi  yadina salsan, 

Görorson пэ etmiş bu qoca dövran.

E b ömür sür 

K İ, 


doqquz pordodo 

Sənə aşKar olsun doqquz pordo da." 

Xosrov gördü Şirin b eb yollarla 

Istoyir 

K İ, 


ondan yaxşı ad qala.

Yanina çağırdı Büzürgümidi,

Ona ycr göstorib:  "Gal, otur!  - dedi.

Ey timid manbayi, qaflat yaramaz, 

Nigaran 

Könlümə 

timid ver bir az.

Söyla görüm, nadir 

İ1

k



 

yaradılmış?

Bu mənim ağlımçün pardali qalmış." 

Büzürgümid dedi:  "Kənddən qovulduq, 

Birinci pordodon biz кэпаг olduq. 

Gcrido qalmışlar bunu пэ bilir, 

Birincini bibn о birincidir."

Ycııo do soruşdu ondan cahangir:

430


B ir ç o x  şe y lə r v a r 

k

İ,  b e y n im i  ozir. 



N o d ir b u   falƏKİər,  n o d ir b u  əsrar? 

D ax ild ə  h o y at v ar,  x a ric d ə   пэ var?" 

B ü zü rg   ca v ab  verdi:  "U z a ğ a  gctm o! 

B elə  nÜKtələrə  ç o x  m a ra q  ctm o. 

ƏflaKin m e y d a n ı  ç o x  g e n işd ir,  çox, 

B ir alla h d a n  b a ş q a  o n u  b ilə n  yox.



Bu ycrdo gördüyün  şeybr - пэ 

k

İ , 



var, 

Onlann haqqında danışmaq olar.

Gözo görünmoyon  şcylordon. foqot. 

Danışmağa yoxdur mondo cosarot. 

Sirri yavaş dcyon ağıllı insan 

Örtülü danışar о asimandan.

Isanın üzüno bağlıdır 

f o lo K .

Ö r t ü l ü  

danışar bir 

o f s u n ç u t O K . "



Ycııo Xosrov dedi:  "Bu ulduz cirmi 

Nəyə minmiş,  söyb, bir 

k ə s  


bilirmi? 

Eşitdim dünyadır parlaq ulduzlar,

Нэг birinin yeri,  asimanı var."

Büzürg dedi:  "Мэп də eşitdim bunu, 

Sübut edən yoxdur doğruluğunu. 

Çoxları bu  işo meylini vermiş,

Rəsəd göstardi 

k

İ, 



mahaldır bu iş." 

Xosrov dedi:  "Bura gəlmişiıc nədən? 

Hara getməliyİK, hardanıq, de,  son9" 

Büzürg cavab verdi:  "Açılmaz bu sirr, 

Qoy pordodo qalsın, bu moslohotdir. 

Olduğumuz ycrdon uzaqdır о yer,

Kim yolu görmomiş  monzil göstoror9 

Bu yolun bondindon  qurtaran zaman 

Özün bilərsən 

k

İ, 



noson. hardasan." 

Xosrov уепэ dedi:  "Ey müdrİK insan. 

Bütün sirrbr soııo oyandır. ay an! 

Neçin yatmışlardan durmadi biri, 

Danışsın ta bizo gördüyü sirri?! 

Dedibr ya gündüz, ya da geco gal,

431


Başa salmadılar ancaq necə gəl!"

Cavab verdi:  "O  sos haqqın səsidir, 

Axirot dünyanın noticosidir.

Elo nəğmələrçün deyildir bu saz,

Sosini ha qaldır, bu saza uymaz.

Odu üfürondo alışıb yanar,

Suya bassan sönor. 

b ö y ü K  



höıondar!"

О bəxtiyar şaha xoş gəldi misal,

Verdi bu dofo do çotin bir sual:

"Dünya bodon 

K İ m i 


ycyirso  canı, 

Yuxuda can neçin tapır insanı? 

Bodondon aynlan can yaşarmı  to к9 

Canlar hara gedir,  söylə bir görəıc? 

Cavab verdi:  "Sual çotin  sualdır, 

Cəsədsiz can görməıc, əlbət, mahaldır. 

Əgor cosod yoxsa, candan sorulmaz, 

Əgor porgar yoxsa horoKOt olmaz. 

Bodon pərganndan ayrılan canlar 

FoIok 


dövranına olarlar porgar."

Xosrov dedi:  "Cansa həyatdan moqsod. 

Quru qofosdirso bu bədən foqot. 

Yuxuda gördüyüm noqşlor nədir?

Bos bu naxışlan sallayan Kİmdir?" 

Dedi:  "Məlum olan budur şəhadət, 

Ölüyo xəyalın etmişdir adət.

Yuxu düşüncəylə bağlanan zaman, 

Qaydadır, görünər gözo çoxlu can." 

Xosrov dedi:  "Insan  bos о dünyada 

Bu dünya işini salırmı yada?"

О ağıllı  qoca söylədi:  "Bir bax,

Aləmə nur saçan ey parlaq çıraq!

Son parlaq nur idin torpaqdan ovvol. 

Tutmuşdum foloyin damında mohol. 

Bir nişan sorsalar о yerdən,  söylo. 

Yadına düşormi bir кэ1тэ belə?

Bu fani dünyadan 

Köçondo 


bir gün

432


Bu dünya da çıxar yadından bütün. 

Keçən gecəsini unudan insan 

Bu gecəsini do unudar, inan!"

Xosrov dedi yenə:  "Uğurlu ustad,

B u  təfəKKÜr nodir.  b ir m ən ə  anlat?" 

B ü z ü rg ü m id  dedi:  "Ş ah ım ,  in d i  son 

TəfəKKÜr h a q q ın d a  sual  vcrirson.

Ö n tin 

do о 

b ö y Ü K  



pərvərdigann 

TofoKKiır deyilmi yalvanşlann?" 

Xosrov dedi:  "Мэпэ çorx gordişindon. 

Bu ycrdoıı. havadan bir az danış  son." 

Cavab verdi:  "Xoşdur ııosilıot. todbir. 

Bu ycrdon. havadan  istoyiıı nədir? 

Hava bir Küləıcdir, ycllo  osir. bax,

Bir qara torpağa doymoz bu tOTpaq, 

Aləmin birinci balasıdır yer,

Y e rin   so n b e şiy i  o lm u şd u r b əşər." 

X o sro v  dedi:  "Son  ey   d ü n y a  hoKİmi. 

М эп э  n ə sih ə t v e r tobiblor Kİmi." 

B ü z ü rg ü m id  dedi:  "E y müdrİK in san , 

C an ın  d ü n y a sısa n ,  Kainata can. 

TobiblİK g izlo n m iş b ir  ifadodo.

Xalqa aşixardır bu  ifado do:

Y e ,  iç b u  d ü n y a d a  ıcifayot qodor.



Az ycmoK. çox у е т эк  ziyan gotiror. 

Çox уетэк ,  az у е т эк  yaxşı şey deyil, 

Etidalı gözlə, hər qaydanı bil.

Qəza goldi 

İ

k



İ 

qoçaq başına,

Golib çatdılar bir bulaq başına.

Biri az içdi 

k

İ, çox ziyan vcror.

Biri çox içdi 

k

İ , 



т э п э  can verər. 

Yaşamadı,  öldü lıor 

İ

k



İ 

insan,

Birisi aclıqdan, biri toxluqdan." 

Xosrov dedi:  "Söylə, bu canlar 

k

İ , 



var, 

Öz yuvalarından necə uçarlar?"

Dedi:  "O yolları görmədim,  ey şah!

433


Eşitdiк1оrimdon  indi ol agah:

Dörd möbid var imiş,  deyir, bir кэгэ, 

Dördünün do canı bağlı bir yerə.

Çox düşünürbr 

k

İ , 



insanın canı 

No  sayaq tone edir birdon  insanı?

Biri dedi:  "Bu iş deyil müxtəsər, 

Yuxuda girdaba düşono  bonzor. 

Görürson. çalışır çıxsın кэпага. 

Qüvvoti  çatmayır coşqun sulara. 

Ayılan zamanda öz yuxusundan. 

Qara basmış,  dcyo.  zoıın  edir insan." 

iKİnci möbido golondo  növbot.

Dedi:  о aləmi bir qəsrə bənzət,

О qəsrin üstündən düşdüyün zaman 

Kənanndan tutur adam qorxudan. 

Asılsa qollan oziyyot çoKİr.

Ycro yıxılmağı daha bctordir.

Q o lu  y o ru ls a  da,  z illə t сокогок 

T u tu b   K üngürədən y a p ış a r 

Ьэгк-Ьэгк. 

Q üvvodon  düşoroK q o lla n   b ü tü n , 



Hom 

o,  lıonı  Küngürə y ıx ıla r b ir  gün. 

Ü çü n c ü   s ö y b d i:  forz  e t b ir  ç o b an  

B a x d ığ ı  sürüyo  q u rd  v u ra  ziyan. 

Q o y u n ları  q ıra  z alım   can av ar,

Ç o b an   qarşı  d u ra,  dcyo  g ü cü m  var. 

B ir tə rə fd ə n   q u rd u n   ziyanK arlığı,

Bir 

yandan 

çobanın 

fodaKarlığı. 

Güclü olduğundan canavar ondan, 

Cırar paltannı axırda çoban. 

Dördüncü 

söybdi: 

sorsanız 

ogor.

Bu, gəlin cvindo bir şoxso bənzər. 

Qucağına alıb aytoı< gözoli.

О bir gözəl qızdır, ancaq 

k

İ , 



dəli. 

Gözolliyi  qoymur ondan ayrıla, 

DəlilİK qoymur 

k

İ , 



qız gəlsin yola. 

Qızın doliliyi  şiddot edincən,

434


Ceyran Kİmi Kİşi qaçır о 

şirdon. 


Möbidbr danışıb 

söhbot 


etdibr, 

Görməmiş, bilməmiş qeybət etdibr. 

Öləndə dedibr: 

tə ə s s ü f  



olsun, 

Şahmatdan 

Konarmış 



Yüklə 2,98 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   35




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin