Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
О xumar gözləri ıcarvan vurardı. BadotoK silə rd i ürəıcdən qom i. Forohlondirirdi b ü tü n a b m i.
k İ, bir şəıcər? Yox, yox, onun özü özüno bonzor. Şah Könül ovlayan ayı görüncən, Cin vurmuş ay gördü sanKİ qəfildən. Dəli, ayı görüb özündon çıxdı, Onu bu iztirab yatağa yıxdı. Sohor adotinco oyanan zaman TİKansız çiçoyi gördü nagohan. Gözolo vuruldu onun üroyi. Isti tandir görüb yapdı çöroyi. Getdi acı meyin acı buxarı, Şirinin öpüşü qırdı xuman. Ağzında tutmuşdu pcymano meydən, Tutdu dörd bir yanın gül xirmən-xirmən. Dolanmış boynuna cüt qara saçlar, Qoyub almasına bir cüt gümüş nar. Bonövşo laləylə olub homavaz. ŞoKor söybyirdi: dayanmaq olmaz. Bulud ay ön tin do n çok İI oii zaman Şahın sobri bitib, yox oldu haman. Ağıl gözol görso qalarmı tabı? Manini aldadar çinli şərabı. Xuzistana goldi forolıli Xoca. Nabat, qoııd sındırdı orda çoxluca. Əvvol gül topladı, büründü güb, О gül üzdoıı öpdü hey gülə-güb. Sonra da eşq üçün tÖKoroK todbir. Tozo mcyvoloro əl atdı bir-bir. 424
G a h alm a, səm ən lə o y n a y ırd ı şah. N or i b , n ə rg iz lə o y n a y ırd ı gah. Ə lin d ə n çıx ırd ı bozon о q artal, D öşüno q o n u rd u KOKİiyin dorhal. Bozon ç ırp ın a ra q q alx ırd ı, у еп э G ö y o rçin q o n u rd u to rla n döşüno. D işi m a ra la b a x , ş i r b g ü b ş ir , Q alib goldi o n a a x ır пэггэ şir. X oznodar bilinco y a q u tla birdon Q o p ard ı m ö h rü n ü oqiq üstü n d o n . G ö rd ü о h a s a rd a g ü m ü ş q ıfıl var, DirilİK
suyutOK m ö h ü r v u ru b lar. No d u y u b m ozlum un a y a q sosini, No g ö rü b z a lım ın q an poncosini. О qönço реукап1а tez birbşirdi, Реукашшп ucu b li deşirdi. SanKİ şah X ız r idi, zülm ot do gcco. B u ra x d ı b a lığ ı su y a gizlico. Ş ad lıq d a n hovoslo çopİK çalırd ı, K atibtaK a ltm ış a b iri salırdı. D cm irom hodofo b ir o x atırd ı, Y o x , tu m su z x u rm a n ı südo batırd ı. B ir b el digorino o lm u şd u çonbor. С ап с ап а çatm ışd ı ord a, m üxtosor. G ü m ü ş rongli c a m a g ü l su y u dam d ı, ŞoKori oridon m o ğ zi-b ad am d ı.
A1 ronglo civoylo bozondi y ataq . Y a tm a d ıla r b ü tü n g cco -g ü n d ü zıı. D e ş d ib r y a q u tu in c iy b , düzü. B onövşo q o l üsto, n o srin q u caq d a , B ir g ü n do q a ld ıla r h u şsu z y a ta q d a T o v u z Kİmi y a td ı İ k İ n o v c a v a n , T o v u z la r ç o x gözol o lu r yatıncan. 425
Qalxdıqda о şirin yuxudan daha, Çox şüKür etdilər b ö y ü K allaha. Sonra yuyundular, oldular tomiz. Ibadot etdilər tannya səssiz. Bir ay pozulmadı toyun ahongi. Öz ycrindo qaldı bozoyi. rongi. Hümeyla, Səməntünc, bir do Humayun Etdi ollorini xınayla gülgun. Bir уегэ yığaraq bir gün onlan, Xosrov geyindirdi gəlin paltan. Onlara yaraşan bozoı< do verdi, Gövhər, qızıl, qaş-daş, ipoı< do verdi. Şapura verdi şah Humayunu tez, Bir xurma yemişdi, bil, verdi ovoz. Etdi Səməntüncü Barbodo golin. NİKİsaya dedi: Hümeyla sənin. Məhin Banunun da yerini bütün Şapura boxş etdi, haıcimlİK sürsün. Şapurun эПпэ Kcçondo dövbt, TİKdirdi о yerdo ç o x lu im arət. Dezqana k İ , durur bu gün do beb, Deyirbr tİKİlib Şapur oliylo. Ondan sonra Xosrov boxtiyar oldu, Нэг zaman taleyi ona yar oldu. Səadət, soltonot. lıonı do cavanlıq, - Daha bundan yaxşı пэ lazım artıq! Gecə-gündüz İ ç k İ , çal-çağır, söhbot. Dünyanı yeyirdi, çoKinirdi xiffot. Dünyada ye, yaşa, sev bu abmi, Noyino lazımdır dünyanın qomi! Dünya boxş edirdi, dünya yeyirdi, "Əvəzdir pis gııno bu ıceyf' deyirdi. Bir müddot Kcçmodi. açıldı gözü, Bu Keyfcil həyatdan utandı özü. Gözotçi olanda üzüno saqqal, Cavanlıq gözündon tÜ K
çəıcdi dorhal. 426
Varlıqla yoxluğun arası tüKdür, О da bir ağ tüıcdür, qomi böyüıcdür. Qara t ı i K İ o r i n o d o n d ü ş o n zaman, Vcror düşgünlüıcdən xəbər bu nişan. Yasəmən yatınca yuxuda rahot. Verər öz zülfüno bonövşo zinot. Səhərin gül üzü gülənə qədər Qaranlıq gecələr höKmünü
süror. Ceyran tutan tazı o l d o n d ü ş ü r K o n Ona ayıb tutar h o r
yoldan ötoıı. No qodor yağmayıb bağçalara qar, Bağın, bağçanın da min sofası var. Kafur sopon zaman qar bitıcilərə Ölüm çÖKor sanKİ bütün hor yerə. Oxsuz qalsa türKün olindo катап, Onu dof qayırar axır dof çalan. Buğda ağ un olsa, birco il qara, Sonra acılaşar, çoxlu qurd salar. Paltar yuyulmaqdan ağarsa ogor. Ona qayçı ağzı yoqin tez doyor. Qazanın Köpüyü ogor tÖKİ'ılso. Motbox başdan-başa bulanar k ü
I o . Motboxli qaraya söylo: ay aman!.. Çox düşünmo. vardır öııdo doyirman. Motboxdo adını qoysalar ənbər, Doyirmana gctson Kafura dönor. Doyirman tozuna bulaşmış insan SiİKİnso. о tozdan qalxmaz bir nişan. Bu dünyanın tozu qonsa üstüno, Yüz donizlo yusan, yuyulmaz yenə. Söylə, goncliıc nədir? Başın sevdası! О sevdadan gəlir hər baş bəlası. HaKİm
olan zaman şohro qocalıq, Cavanlıq sevdası qalarmı artıq? "Neybyim, soruşdu qocadan cavan. - Mondən qaçmasın yar, т э п qocalıncan?" 427
Qoca cavab verdi: "Golondo о gün Uzaq qaçacaqsan yardan son özün." Bir başa k İ, civo töı f o lO K İo r . O, gümüş b ü t l o r d o n c i v o t o ı < hüncər. Qara tÜ K ü r o K d o n h o r d o r d i silər, Qaralar g ö z ü n d o olmaz q o m . K o d o r . Daim z o n c i l o r d o n u z a q q a ç a r q o m . Heç bir zənci b i l m o z пэ şeydir ələm. Hindistan yolunda f o r r a ş olaraq, Qaralıq dərmandır g ö z l o r o ancaq. Ey baş, qafil olma, sovuşdu zaman, Sohorin ləşKəri girdi qapıdan. Son in gicgahında ağ bir ıcəfən var, Qoflot pambığını qulaqdan çıxar. Bonövşo saqqalı yasəmən oldu, Мэп K İ m i
qocaldı Xosrov, yoruldu. Xosrov dönmoso do öz ilqanndan, Qorxudurdu onu vofasız dövran. Nord atan görordin bozon Porvizi. BoxtitƏK çapardı bozon Şobdizi. Gah Barbod çalırdı, dinbyirdi şah, Gah Şirini öpüb olurdu gümrah. О toxt. Barbəd, Şobdiz. ismətli Şirin Əlino yetincə Xosrov Porvizin Keçmişdəıci yuxu yadına düşdü, Abad üroyinin qanı uyuşdu. Bilirdi bu suda, tx^aqda olan ХагаЬэуэ dönüb gedər bir zaman. Ay bodr olan zaman bürünor nura, Uğrayar zavala gct-gcdo sonra. Mcyvo ка1 olduqda böyüyor. artar, Yctişon zamanda уегэ düşor bar. ŞIRININ XOSROVA BILIK KƏSB ETMƏK ÜÇÜN ÖYÜD VERMƏSI 428
Bir gün şah Şirinlo məclis qurmuşdu. Söhbət ədalətdən, biliivdon düşdü. Şirin yeri öpüb dedi: "Ey məliıc, Bu işrətdən əl çə k , gör nədir bilİK. Son çox к а т almısan qoca dünyadan, Sorbost yaşamısan bir xeyli zaman. Ncmotlo etmisən dünyanı abad, Indi o, zülm ilə olsunmu bərbad? Əvvolco slid verib, sonra dağıdan Inoyo oxşama, son ey höıonran! Bod duadan saqın, mehriban danış, Pusquda durmasın yolunda qarğış. Birdon qoca qan, cavan ah соког. Hodofo ox vurar, егкэп, bir sohor. Onda dinləməzlər ahü-zarını, Yclo vermiş olar qarğış varını. Şahların olindo çox ayna, baxsan, Qaralıb getmişdir mozlum ahından. Yoldan üz döndorso bir gün boxt ogor. Şahın gördüyü iş gedəcəK hodor. Elo k İ , bağlarda yaфaq töKülər, Xozan yellərindən gotiror xəbər. Sizdon uzaq olsun, sönəncən çıraq, Gözııııo basarlar əvvəlcə bir dağ. Sellər soslonmodon çayın daşında, Buludlar gurlayar dağlar başında Keşniş bKbrini vurarsa dolu, Alar Keşniş iy i bütün sağ-solu. Əgər oyri bitso əvvəldən calaq, Onu od düzəldər düzəlsə ancaq. Dünyada zülm etməK qoçaqlıq deyil, Rəiyyət bəsləməK çox yaxşıdır, bil. Qorxuram düz çıxa, çox da məsəlmiş, Scvilmoyon bir şah b eb söybmiş: Necə çox yaşayar Köhııo bir dövbt? 429
Rəiyyətə baxmaz, göstərməz roğbot. Mondon yaxşı, de, э г
vardır daha K İ m ,
Dünyada to к qalar bir beb haıcim. Güvonor özııno. öz cəlalına, Baxmaz roiyyoto. qalmaz halına. Bu zaman çıxaraq bir xoşboxt insan Zülmo düşmon olar, xalqa mehriban. Xeyirxahlıq cdor o, ildon-ilo. Şahlığa başlayar el birliyib. Son in ağlın da var, şahlığın da var. Sonin höKinündodir ağlar, qaralar. Axirotdo axtar oziino nicat. Əldon gcdocok'dir gördüyün büsat. Qızıl, gümüş yığan bir xəsis insan Qiyamot dordini ç o k i i i o z
K İ,
doqquz pordodo Sənə aşKar olsun doqquz pordo da." Xosrov gördü Şirin b eb yollarla Istoyir K İ,
ondan yaxşı ad qala. Yanina çağırdı Büzürgümidi, Ona ycr göstorib: "Gal, otur! - dedi. Ey timid manbayi, qaflat yaramaz, Nigaran Könlümə timid ver bir az. Söyla görüm, nadir İ1 k yaradılmış? Bu mənim ağlımçün pardali qalmış." Büzürgümid dedi: "Kənddən qovulduq, Birinci pordodon biz кэпаг olduq. Gcrido qalmışlar bunu пэ bilir, Birincini bibn о birincidir." Ycııo do soruşdu ondan cahangir: 430
B ir ç o x şe y lə r v a r k İ, b e y n im i ozir. N o d ir b u falƏKİər, n o d ir b u əsrar? D ax ild ə h o y at v ar, x a ric d ə пэ var?" B ü zü rg ca v ab verdi: "U z a ğ a gctm o! B elə nÜKtələrə ç o x m a ra q ctm o. ƏflaKin m e y d a n ı ç o x g e n işd ir, çox, B ir alla h d a n b a ş q a o n u b ilə n yox. Bu ycrdo gördüyün şeybr - пэ k İ , var, Onlann haqqında danışmaq olar. Gözo görünmoyon şcylordon. foqot. Danışmağa yoxdur mondo cosarot. Sirri yavaş dcyon ağıllı insan Örtülü danışar о asimandan. Isanın üzüno bağlıdır f o lo K . Ö r t ü l ü
o f s u n ç u t O K . " Ycııo Xosrov dedi: "Bu ulduz cirmi Nəyə minmiş, söyb, bir k ə s
bilirmi? Eşitdim dünyadır parlaq ulduzlar, Нэг birinin yeri, asimanı var." Büzürg dedi: "Мэп də eşitdim bunu, Sübut edən yoxdur doğruluğunu. Çoxları bu işo meylini vermiş, Rəsəd göstardi k İ, mahaldır bu iş." Xosrov dedi: "Bura gəlmişiıc nədən? Hara getməliyİK, hardanıq, de, son9" Büzürg cavab verdi: "Açılmaz bu sirr, Qoy pordodo qalsın, bu moslohotdir. Olduğumuz ycrdon uzaqdır о yer, Kim yolu görmomiş monzil göstoror9 Bu yolun bondindon qurtaran zaman Özün bilərsən k İ, noson. hardasan." Xosrov уепэ dedi: "Ey müdrİK insan. Bütün sirrbr soııo oyandır. ay an! Neçin yatmışlardan durmadi biri, Danışsın ta bizo gördüyü sirri?! Dedibr ya gündüz, ya da geco gal, 431
Başa salmadılar ancaq necə gəl!" Cavab verdi: "O sos haqqın səsidir, Axirot dünyanın noticosidir. Elo nəğmələrçün deyildir bu saz, Sosini ha qaldır, bu saza uymaz. Odu üfürondo alışıb yanar, Suya bassan sönor. b ö y ü K höıondar!" О bəxtiyar şaha xoş gəldi misal, Verdi bu dofo do çotin bir sual: "Dünya bodon K İ m i
ycyirso canı, Yuxuda can neçin tapır insanı? Bodondon aynlan can yaşarmı to к9 Canlar hara gedir, söylə bir görəıc? Cavab verdi: "Sual çotin sualdır, Cəsədsiz can görməıc, əlbət, mahaldır. Əgor cosod yoxsa, candan sorulmaz, Əgor porgar yoxsa horoKOt olmaz. Bodon pərganndan ayrılan canlar FoIok
dövranına olarlar porgar." Xosrov dedi: "Cansa həyatdan moqsod. Quru qofosdirso bu bədən foqot. Yuxuda gördüyüm noqşlor nədir? Bos bu naxışlan sallayan Kİmdir?" Dedi: "Məlum olan budur şəhadət, Ölüyo xəyalın etmişdir adət. Yuxu düşüncəylə bağlanan zaman, Qaydadır, görünər gözo çoxlu can." Xosrov dedi: "Insan bos о dünyada Bu dünya işini salırmı yada?" О ağıllı qoca söylədi: "Bir bax, Aləmə nur saçan ey parlaq çıraq! Son parlaq nur idin torpaqdan ovvol. Tutmuşdum foloyin damında mohol. Bir nişan sorsalar о yerdən, söylo. Yadına düşormi bir кэ1тэ belə? Bu fani dünyadan Köçondo
bir gün 432
Bu dünya da çıxar yadından bütün. Keçən gecəsini unudan insan Bu gecəsini do unudar, inan!" Xosrov dedi yenə: "Uğurlu ustad, B u təfəKKÜr nodir. b ir m ən ə anlat?" B ü z ü rg ü m id dedi: "Ş ah ım , in d i son TəfəKKÜr h a q q ın d a sual vcrirson. Ö n tin
b ö y Ü K pərvərdigann TofoKKiır deyilmi yalvanşlann?" Xosrov dedi: "Мэпэ çorx gordişindon. Bu ycrdoıı. havadan bir az danış son." Cavab verdi: "Xoşdur ııosilıot. todbir. Bu ycrdon. havadan istoyiıı nədir? Hava bir Küləıcdir, ycllo osir. bax, Bir qara torpağa doymoz bu tOTpaq, Aləmin birinci balasıdır yer, Y e rin so n b e şiy i o lm u şd u r b əşər." X o sro v dedi: "Son ey d ü n y a hoKİmi. М эп э n ə sih ə t v e r tobiblor Kİmi." B ü z ü rg ü m id dedi: "E y müdrİK in san , C an ın d ü n y a sısa n , Kainata can. TobiblİK g izlo n m iş b ir ifadodo.
Y e , iç b u d ü n y a d a ıcifayot qodor. Az ycmoK. çox у е т эк ziyan gotiror. Çox уетэк , az у е т эк yaxşı şey deyil, Etidalı gözlə, hər qaydanı bil. Qəza goldi İ k İ qoçaq başına, Golib çatdılar bir bulaq başına. Biri az içdi k İ, çox ziyan vcror. Biri çox içdi k İ , т э п э can verər. Yaşamadı, öldü lıor İ k İ insan, Birisi aclıqdan, biri toxluqdan." Xosrov dedi: "Söylə, bu canlar k İ , var, Öz yuvalarından necə uçarlar?" Dedi: "O yolları görmədim, ey şah! 433
Eşitdiк1оrimdon indi ol agah: Dörd möbid var imiş, deyir, bir кэгэ, Dördünün do canı bağlı bir yerə. Çox düşünürbr k İ , insanın canı No sayaq tone edir birdon insanı? Biri dedi: "Bu iş deyil müxtəsər, Yuxuda girdaba düşono bonzor. Görürson. çalışır çıxsın кэпага. Qüvvoti çatmayır coşqun sulara. Ayılan zamanda öz yuxusundan. Qara basmış, dcyo. zoıın edir insan." iKİnci möbido golondo növbot. Dedi: о aləmi bir qəsrə bənzət, О qəsrin üstündən düşdüyün zaman Kənanndan tutur adam qorxudan. Asılsa qollan oziyyot çoKİr. Ycro yıxılmağı daha bctordir. Q o lu y o ru ls a da, z illə t сокогок T u tu b K üngürədən y a p ış a r
Q üvvodon düşoroK q o lla n b ü tü n , Hom o, lıonı Küngürə y ıx ıla r b ir gün. Ü çü n c ü s ö y b d i: forz e t b ir ç o b an B a x d ığ ı sürüyo q u rd v u ra ziyan. Q o y u n ları q ıra z alım can av ar, Ç o b an qarşı d u ra, dcyo g ü cü m var. B ir tə rə fd ə n q u rd u n ziyanK arlığı,
k İ , dəli. Gözolliyi qoymur ondan ayrıla, DəlilİK qoymur k İ , qız gəlsin yola. Qızın doliliyi şiddot edincən, 434
Ceyran Kİmi Kİşi qaçır о şirdon.
Möbidbr danışıb söhbot
etdibr, Görməmiş, bilməmiş qeybət etdibr. Öləndə dedibr: tə ə s s ü f olsun, Şahmatdan Konarmış Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|