|
Eşqdon Ьскауо dcyordi nigar,
Некауэ sosino rahat yatılar.
Şirin sözbriyb sopordi şoKor.
Qoymayırdı şahı
çoks
İ
ii
qom. Kodor.
Xosrov yatdı artıq, danışmaz oldu,
Şirinin gözbri yuxuyla doldu.
Hər
İ
k
İ
sevgili yuxuya getdi,
448
F əIək
yatmamışdı, gör
n ə lə r
etdi!..
Pəncərədən girdi bir div sifətli,
Məhəbbət dıışmoni. çincin xislətli.
Qozobdon qəssabtəıc bulaşmış qana,
NoffattOK od səpdi Kİni hor yana.
Oğru
K İ m i
evi gəzdi, dolaşdı,
Şahın yatağını tapıb, yanaşdı.
Şahın ciyorino xəncəri vurdu,
Şartı söndü, Xosrovun üroyi durdu.
Qolbino xoncori vurduğu zaman
Qanlı şimşoK çaxdı sanKİ buluddan.
Aydan ayıraraq günoşi. dorhal
Uçdu pəncərədən о vohşi qartal.
Oyandı padişah hoycan içindo.
Gözlorini açdı al qan içindo.
Axırdı sel
K İ m i
yatağında qan.
Incidirdi onu susuzluq yaman.
Öz-özüno dedi: Çağınm, Şirin
Mənə birco qurtum sərin su versin."
LaKİn Könlü dedi: "Rova deyil bu,
Gecələr doyunca yatmayıb yuxu.
Başıma goloni görərsə ogor.
Bir daha yatmayıb göz yaşı töıcər.
Yaxşısı budur
k
İ, qalsın diloyim.
Мэп ölum, qoy yatsın yorğun moloyim."
Şirini yuxudan oyatmadı o,
Belə ölüb getdi vəfalı Xosrov.
GünoştOK açılmış bir gül, görürson.
Edir toravotlo dünyanı rövşon.
Əlindo od qılınc bir bulud golor.
Onun vohmosindon solar bitıcilər.
Elo dolu yağar qara buluddan
449
Ki, gül budağından qalmaz bir nişan.
Yatmış bağban birdon oyanıb qalxar,
Göror пэ gül qalıb bağda, пэ gülzar.
Kim deyir
k
İ ,
bağban yanıb ağlamaz,
Gülün həsrətiylə йгэк dağlamaz!.
Şahın yarasından elə axdı qan
Şirini oyatdı şirin yuxudan.
Gccolor cşqino o, yanan Şirin,
Nay vo ney səsinə oyanan Şirin!
Bir gör fələıc necə oyun çıxartdı,
Şahın al qanıyla onu oyatdı.
Şirin yuxusundan horasan qalxdı,
Yaralı quş
K İ m i
porişan qalxdı.
Yataqdan örtüyü götürən zaman
Qan dəryası görüb, çəıcdi о 1-aman.
Gcconin qoynunda günəş axtardı,
Əfsus, qarşısında bir zülmət vardı.
Bir taxt gördü, şahı tacsız dayanmış,
Bir çıraq gördü
k
İ, yağı talanmış.
Düşmonlor etmişdi xəznəyə şobxun.
Ölmüşdü sorKordo. sınmışdı qoşun.
Ağladı, о gcco bir matəm qurdu,
Sonra da yorulub ayağa durdu.
Gülabı, onbori müşıcə qataraq,
Sürtdü о bodono üroyindo dağ.
Gülabla,
Kafurla
yudu tortomiz.
Elədi ağappaq, qansız,
I
o k o s
İ
z
.
Bir məclis düzoltdi. dcyordi hor
k o s
:
Heç
k ə s b e l ə m ə c l i s d ü z ə l d ə b i l m ə z . "
Kafurla, gülabla şahı yuyantəıc
Özünü do yudu tortomiz. qəşəng.
B ozondi ö z ü do go 1 in lor
K İ m i,
Moftun eybyirdi, baxsa, hor
K İ m i ...
ŞİRUYƏNİN ŞİRİNƏ SİFARİŞ
450
GÖNDƏRMƏSİ
Şiruyo sevirdi çoxdan Şirini,
Kimsəyə açmırdı ancaq sirrini.
Şirino gizlincə göndordi xəbər
Ki: "Bir həftə dözsə, hər dərdi ıceçər.
I k İ h o f t o l İ K
ay sonra gül
K İ m i
Açılar bağımda, oxşar qolbimi.
Eləyərəm onu dövlətli, mallı,
Xosrovdan da artıq cahü colallı.
Zor. ipoK səpərəm ayaqlarına,
Bütün xozinomi verərəm ona."
Şirin bu sözlori birdon eşitcəıc,
Tündloşdi
sirK O tO K .
coşdu şirətəıc.
A1 dilo tutaraq etdi onu rartı,
Inandı Şirino ölmoli adam.
Sonra da Xosrovun bütün vannı,
Tozo-KÖhnosini. paltarlannı
Yoxsula, möhtaca payladı Şirin.
Ondan razı qaldı hor yoxsul,
m i s K İ n . . .
XOSROVUN M ƏQBƏRƏSİNDƏ ŞİRİNİN
ÖZÜNÜ ÖLDÜRMƏSİ
Şirin yuxusundan ayıldı sohor
Yeni
t o h l i 'i K o d o n
verildi xəbər.
Həbəş qayıdancən Hoboşistandan
Kafur qabı sındı yolda bu zaman.
Qaladan baxırdı bir zonci aya,
О güldü,
g i r o r K o n
ay bu qalaya.
Bir tabut qurulsun! - Əmr etdi Şirin, -
Şahonşaha layiq, bozoKİi. zongin!
Tutulsun о tabut gümüşo. zoro.
Çoxlu mirvariyə, saysız gövhoro!"
Кэуап qaydasınca saxlayıb ayin,
451
Xosrovu qoydurdu tabuta Şirin.
О gün basdırmağa verildi qorar:
Sohordon şohidi dofıı etsin şahlar.
Cahangirlor olub piyado ycKsor.
Tabut dövrosindo səf
ç o K i n i ş d i l o r .
Barbodin ollori tutmurdu qolom.
Öz barmaqlannı etmişdi qolom.
Büzürgümid oldu ümidsiz artıq,
Söyüd yarpağıtəıc osirdi yazıq.
Zoif. acı səslə edirdi fəryad:
Etdin
Könlümüzün
evini bərbad?
Əcəm şahlannın dayağı hanı?
О
k o s k
İ
ii
qılıncı, bayrağı hanı?
Dünyanın Xosrovu пэ oldu, heyhat!..
Hanı Kəsra, Porviz. hanı о büsat?..
Köç başlayan zaman qanşar ara,
Tanınmaz пэ Porviz. пэ Xosrov, Kəsra.
Konizlor. qulamlar baş açıq, nalan,
Ortada
s o r v t o K
Şirin xuraman.
Sorxoş norgizlori qara sürməli,
Tozo golin
K İ m i
xınalı əli.
Bir gövhor tonosi sırğa yerində,
Saçının halqası çiyinlorindo.
Bir örtüyü vardı san
n a h i d t O K .
Əynindo günəştəıc qırmızı ipoK.
Tabutun dalınca sərməst gedirdi,
О fıtnoni göron fəryad edirdi.
Qırmayıb Xosrovla olan ilqan,
Xuraman gedirdi bütün yollan.
Hər görən deyirdi: "Şirin sevinir,
Əsla qəmgin deyil, о fərəhlidir."
Şiruyə deyirdi: yaxın bir zaman
Şirin olar ona qolbon mehriban.
Şirin sərxoş
K İ m i
yolu gedirdi,
Şah sərdabəsinə с loco girdi.
Tabutu günbədə qoyub
b ö y Ü K İ o r
452
Üz-üzo durdular sırada yer-yer.
Möbidlə danışıb son vida üçün
Girdi məqbərənin içino Şirin.
Qapını bağladı, qoy görməsinlər,
Yanaşdı tabuta əlində xəncər.
Götürdü örtüyü, tapdı yaranı,
Əyildi bir dofo öpdü yaranı.
Yaranın yerini öyronon pori
О yerdən döşüno vurdu xəncəri.
Yatağı doldurdu isti, al qanı,
Tozolodi şahda
K ö h n o
yaranı.
Şahı qucaqlayıb düşdü yatağa,
Döş-döşo dayandı, dodaq-dodağa.
Sonradan ucaltdı öz naləsini,
Camaat eşitdi onun sosini:
"Qovuşdu to no ton. yetdi сапа can,
Aradan yox oldu işgonco. hicran."
Xosrov moclisindo yatan şoKoro
Xoş olsun bu şirin yuxu yüz кэгэ!
Allaha xoş golor hor mömin bondo
Bir dua edorso bura golondo.
Desin: tannm, əfv et о aşiqbri,
Bir connoto dönsün onlann yeri!
Alqış bu ölümo. ohson Şirino!
Öldüron Şirino. öbn Şirino!
Mohobbot yolunda ölüm budur, bax,
Canana bebdir canı tapşırmaq.
Bil kİ, namord olmaz hor qadın olan.
Dord çoKinoyon Kİşi pisdir qadından
Çox gözol arvad var, mordlİKdo bir şir,
Çox
ip o K i ç i n d o
şirbr gizbnir.
Zülmün yollannda bir toz ucaldı,
Şümşada, nosrino volvolo saldı.
Qomin doryasından bir bulud qalxdı,
Dağlarda dağ
K İ m i
gur selbr axdı.
Havanı, torpağı birloşdiroroK
453
Çölbrin üstündən Keçdi sort
k ü
I
ə k
.
BöyüKİər bu sirdən tutanda xəbər
Başlanna vurub nalə çəıcdibr.
Çox sağ ol, ey dünya, ey dövran, ohson.
Golini damadabeb yetir son!
Dünyada nə qodor rus var, zənci var
Bundan daha yaxşı toy ctmoz onlar.
Bir taxta oturdu
İ
k
İ
tacvor.
Moqbori bağlayıb geri döndübr.
Mozarı tor к etdi о qəmli ıcarvan,
Bu sözü yazdılar qayıdan zaman:
"Bu Şirindon başqa ıcimsə dünyada
Özünü bir
k o s o
ctmomiş foda..."
Dünyaya gııvonmo. bu sort naxişi
Heç vəfa cylomoz. düzoltmoz işi.
Нэг nə vermişdirsə əvvəl insana
Geri alar bir-bir alçaq zamana.
Soııo yüz dəfəyə can versa, bir gün
Bir dəfədə alar, aparar bütün.
MürəKKəb tilsim sə n a y a q ü sta
son.
Y ıx ılıb sın ın c a a rtıq b ir
hcçson.
Bu çonbor altında yaşayıncən biz,
Göstər, hansı boyun qalmış ıcəməndsiz?
No uçmaq mümKÜndür üstündo çənbər,
No onun bondini aça b ib rb r.
B izbr bu çənbərdən necə qurtaraq,
Heç
k o s
açmamışdır, aşılmaz bu dağ.
Qorxulu torpaqdır, yaxşısı budur,
Torpağın zülmündon torpaqla otur.
Indi özümüzçün ağlayaq bir az,
Bir ıcimsə bizimçün beb ağlamaz.
454
it it it
Deyirbr Əflatun hey sohor-axşam
Göz yaşı
t Ö K o r m i ş .
ağlarmış müdam.
Ondan soruşdular: "No ahü zardır?"
Dedi: "Ağlayanın bir dordi vardır.
Ağlayıram,
ç ü n K İ
bu bodon. bu can
Çoxdan bir-birino olub mehriban.
Bir gün qınlacaq bu aşinalıq,
Ona ağlayıram bu gün nıoıı yazıq.."
Bir yol
gcdocoKson
- sonsuz biyaban,
Azuqosiz
çıxma bu yola, aman!
Canın ayağıyla folOKİoro qalx,
Torpaq zindanını torpağa burax.
Demə necə gedim fələıdərə mən,
Özünü unutsan gcdo bilorson.
Ağıldan soruş
k
İ ,
nıoıı bu eyvana
Hansı yolla gedim, hansı sahmana?
Qoy göstəriş versin о ağlın soııo.
Son do sanc bayrağı Kəyan qosrino.
Ağlın olsun so no hor işdo rohbor.
Нэг şeyi ondan sor, о dcyon yctor
Ağıl dcmoyon söz bir xoş xoyaldır.
Qocalar yanında о söz vobaldır.
Ağıl bir ayaqdır, tobiot zoncir,
Нэг nofos s и van to к zoncir yeyondir.
Bu domir zonciri qirarsa hor
k o s
Bu qızıl qalada moğlub cdilmoz.
Artiq dan у е т э son bu xirmandan,
Ona qoııaot et, öz halina yan.
IsateK eşşə y i ç ıx a r b ir уегэ,
Bir
ııcço
xırmanı
v er ÖKÜzloro.
Susuzluqdan öldü пэ qodor susuz,
Ona su göründü şoranlıqda duz.
Turşonglo
tolxoıci
scçmoyon hacı
455
Öldü, tapılmadı dordo əlacı.
Ö
k ü z
bürcııno bax son bir diqqətlə.
YüKİinü
yer
K İ m i
ö k ü z
I
ə
y ü k
I
o
.
Mənzilin
Ö K İ i z d ü r ,
olsan da Zöhro.
Ö
k ü z
üstündoson gctson hor уегэ.
Bir zindan evidir bu fələıc - hasar,
Dövrosindo yatmış bir əbdəha var.
Qalmaq obdohayla nofos-nofoso
Q əm ginlİK
gotiror. olbot. hor
k o s o
.
Əbdəhayla dostluq olmaz bu qodor.
Bəhmən
K İ m i
burda yaşadım, yctor.
Ölməıcdən Ьо1ко do bir fayda olmaz,
Yeddi obdohadan olarsan xilas.
No
d ö z ü b
qalırsan bu viran
K o n d d o .
Boynun
z o n c i r d o d i r .
ayağın
b o n d d o .
Bir şey
k İ ,
ölondo düşmono qalar,
Onu bozomoyin пэ monası var?
Bu sel axınından qurtar hörmotlo.
Isaya ehtiram, cşşoyo sillə!
Yamanlıq
ctmoKdon
uzaq ol, uzaq,
Pisliyin ovozi pisliivdir ancaq.
Ağaca, quşlara
d i r i l İ K
vcron
Göyoron nobatı heç unutma son.
Ağacı yıxanlar tez yıxılarlar,
Ovçunun axırı dilənçi olar.
Bayrağını sal
k
İ ,
azdır hoyatın.
Cilovunu
ç o k
k
İ ,
axsaqdır atın.
Mozara qodordir bütün bu dövbt,
Övlad, qadın, bu
m ü İ K ,
bu mal, bu qüdrot.
Soninçün qomlonor Ьэ1кэ do hor ко s.
LaKİn о soninlo torpağa girmoz.
Yaxşı bir şey görmoz dostlardan йгэк.
Horosi bir yolla üz döndorocəıc.
Yuxulu, ya sorxoş. ya ölü, ya sağ
Нэг ycrdo özünb özünson ancaq.
Işin torsi budur: getdiyin zaman
456
Başqa bargahlara rast olacaqsan.
Ycrdo qalsın bütün dünya mallan,
Qaldır bayrağını göyloro san.
Soııo bu gün "dost, dost" deyən az deyil.
Sabah
m olıv
edərlər onlar səni, bil.
At о qınq neyi, ondan uzaq qaç,
Bu
Köhno
axsaqdan düyünlori aç!
Varlıq
kİ tczlİKİo m olıv
olacaqmış.
Onun var-yoxuna razı ol, alış!..
E y üroK. y u b a n m a , y o ld a şla r g ed ir,
Y üK ünü te z b ağ la, b u q ə flə t n əd ir?
B u h ə y a t g ə m isi m əhıcum dur b atsın ,
GoroK hor
k o s y ü K ü
d ə ry a y a atsın.
B u d ə ry a d a q ü ssə, qom y a d a salm a,
C u m dərinlİK İərinə, nofos do alm a.
Goboivdon d o d a ğ a d a r b ir b o ru v ar,
Yoxsa sosin ycrdon göyloro qalxar.
Nə qədər sevimli olsa da bəşər,
Göylərə qalxsa da torpağa cııor.
Yer çÖKor. daş sınar, кссог payız, yaz,
Bu dar mağarada bir
K İm s o
qalmaz.
Şeytanlar ardınca gozmo bu vaxtda,
M ə I ə k
ol, görünmo bu xcymogahda.
О mord adamlar
k İ ,
qoşar savaşa,
Can qayğısı
çoKmoz
heç başdan-başa.
Can vcrmodon ovvol hor
K İm
ölorso.
C an vcrmoK ozabı yox dur о şoxso.
Hoyatı scvmoKİo sanm a qalarsan,
Nofsini öldürson. ölm oz olarsan.
Çox bodon deyirdi: "Domirom. domir".
Indi torpaqdadır, heç bir şey demir.
Yerin sinəsini yarasan ogor.
Insan bədənidir içi sərasər.
No oldu Firidun,
ZöhhaK
vo Cəmşid?
H a m ı
torpaqdadır, ey aqil, eşit!
Bu qanlı torpaqda ciyərlərə bax!
457
Ölüm dəryasıdır sanıci bu torpaq.
De,
K İm in
ucaldı fıl tontonosi.
Dalıncagəlm ədi: "Tez ol,
k ö ç
"
səsi?
Torpaqdan yaranan olursa tc ^ a q ,
No qom. axır monzil yoxluq olacaq.
No versa zəmanə alacaq geri,
Düşor
b u
torpağın
y ı i K S O İ t d İ K İ o r i .
Gör песэ most edir dünya insanı,
F
ə
I
ə k
tez əl çalır əcəl zamanı.
Nizami, saxit ol! No fayda vardır?
Bu qoca dünyanın qulağı ıcardır.
ŞİKayot eləyib vurma başına,
Gülüşdon pordo
çok
bu göz yaşına.
К оф э ağac görson. diqqotlo düşün,
Çarxıma yarayar nohayot bir gün.
Zəmanə yetirsə bir gözəl
ç
İ
çok
.
Əmin ol, qofloton yclo vcrocoK.
Alar verdiyini, heç arı yoxdur,
Bu alvcrdon başqa şüarı yoxdur.
Bu doqquz şüşonin cinayotini
Daşa çal, parçala rozalotini.
Onda ayağını şüşo
kosotok
.
Qalsın gordişindon bəlıcə bu foloK.
Dünya bir dolaşıq düyündür, düyün,
Ondan uzaqlaş, get, azalsın
y ü K ü n .
Özündon
K e ç ,
bil
k İ ,
bu dörd ünsürlo
Yeddi domir bənddən çıxmazsan çölə.
Daşdan, palçıqdandır xoraba dünya,
Hava Könüllərdə, gil ayaqlarda.
Bu daşda, bu gildə yaşayan aqil
Daş üsto daş qoymaz, gil üstüno gil.
Ibrot gözüyb bax son bu osoro.
Özünü uydurma ofsanoloro.
Oxu bu dastanı qolbindo Kodor.
О gözəl Şirinçün ağla bir qədər.
Ç ü n K İ
tez torı< etdi о bu abm i,
458
Cavanlıqda soldu qızılgül
K İm i.
Qıpçaq bütüm toı K İm i
süzdü,
Afaq sevgilimin
sanKİ
özüydü.
O, Dərbənd şahının bir töhfosiydi.
Saf, ağıllı, gözol gül qönçosiydi.
Domir bir zirehdi oynindo paltar,
Əynindo donu var
Köynəıcdən
do dar.
Əğyara qəzəbli, mənə mehriban,
Könül yoldaşımdı о nazlı canan.
T ü r K İ o r t O K
olmuşdu bir косо möhtac,
T ü r K İ o r t O K
elədi yurdumu tarac.
О tüncüm getdisə bir gün çadırdan,
Saxla türıczadəmi son. ey yaradan!
OĞLUM MƏHƏMMƏDƏ NƏSİHƏT
Yeddi yaşlı balam, gözümün nuru!
Dilimin ozbori. qolbim süruru.
Ruzi verdi soııo о pərvərdigar,
Üstündo monim yox, onun adı var.
Bu hilal dövründo gül, cylomo qom.
Bir ııcço gün elə nıoıı do gülmüşəm.
Bədr olan zamanda gözəl hilalın,
Nud saçacaq göyo son in camalın.
BİIİ
k
Kosb ctmoKİo
dünyanı qazan,
Əsmanı oxu
k İ ,
moııa alasan.
Qaç о sözlərdən
k İ ,
monasız. boşdur,
Ilahi e lm b r öyrənməıc xoşdur.
E b namuslu ol, desin hor görən:
"Ağıllı oğluna, Nizami, ohson! "
XOSROV SƏLTƏNƏTİNİN
DAĞILMASININ SƏBƏBLƏRİ
459
Gecələr yatmayıb söz dcyon
K İşi
Dedi: "Belə əydi Xosrovun işi:
Bir gecə ay уегэ gümüş
töKürdü,
Xosrov Mustafanı yuxuda gördü.
Bir ərəb atında, açıq qaşlan,
Dörd yana düşmüşdü ıcəmənd saçlan.
Yum şaqlıqla dedi: "Ey
c o v m o r d .
gol son
Islamı qobul et, qayıt
K ü f r d ə n . "
"Başımı, - söylədi Xosrov, - ıcəssələr
Dönmorom yolumdan ölono qədər."
Atlı ona baxdı, bir qədər durdu,
Gcdondo Xosrova bir qarnçı vurdu.
Xosrov tez ayıldı hövlnaıc, sorsom.
Bir zülmot göründü gözüno aləm.
X əstəbndi üç ay Xosrov qorxudan.
Gecələr yatmadı qolbdo həyəcan.
Iztirablarından bir gün qızaraq
Şirini çağınb dedi: "GcdoK. qalx!
X əznəbri gozoK. göroK dövbti,
B
o
I
ko
d o q ə l b i m i n
k c ç o
m ö h n o t i .
Ud, ənbər, cavahir, qumaş vo ipoı<. -
No var xəznəmizdə bunlardan göroK.
Yoxsullara vcroı< cavahirlordon.
Könlümüz şad olsun, üroyimiz şon."
ВэгаЬэг g e td ib r xəznəyə о gün,
Doluydu x əzn əb r daş-qaşla bütün.
Keyxosrovdan qalma sandıqlar vardı,
Onları zoncirlo bağlamışlardı.
Xəznəsi vardı
k
İ, düz qırx otaqlı,
Тэк biri açıqdı, onusa bağlı.
Gozib xoznolori ollorindo şam.
Açıqda olanı g ö rd ü b r tamam.
Doftordon bilinor bağlı olanlar,
Dcyo omr etdibr, gəldi xoznodar.
Açarı, yazını verdi о qoçaq,
Cavahir
y Ü K i ı n d o n
in b d i torpaq.
460
Şah gizlin xəznəni gördüyü anda,
Bütün açarlara baxan zamanda,
Qızıldan balaca bir açar gördü,
Rövnoqindon şamtəıc nur tÖKİilürdü.
Şah soruşdu: "Söylə, qoca xəznədar!
Hansı qapınındır bu qızıl açar?"
Qoca gizlin yeri vc rondo nişan
Şah əmr etdi: "Qazın, olsun qoy эуап!"
Əmri icra oldu, qazıldı tc ^ a q ,
Orda qart daşlardan göründü bir tağ.
О tağın altında bir mormor sandıq,
Ağzında qıfılı, xalis zor sandıq.
Şahın buyruğuyla onu açdılar,
Çıxartdılar çölə içindo пэ var.
О sandıqdan çıxdı tilsimli gümüş,
Qızıl lövhələrlə üstü örtülmüş,
Ağ lövho üstündo bir qızıl yazı,
Anlamaq çotindi b e b ecazı.
Onu oxumaqçün goldi bir qoca,
Şah heyrət edirdi о oxuduqca.
Oxudu lövhoni. qurtardı işi,
B e b izah
Dostları ilə paylaş: |
|
|