Microsoft Word Yaxin ve orta serq olkeleri doc

Səth quruluşu və faydalı qazıntıları.  Səth quruluşu çox 
mürəkkəbdir. Bu ərazidə bir-birindən fərqlənən beş  təbii-coğrafi 
bölgə aydın seçilir: 
1.
 
Sahilboyu təpəli düzənlikləri əhatə edən Tihamə ovalığı; 
2.
 
Cəbəl adlanan dağlıq hissə; 
3.
 
Mərkəzi yaylalar; 
4.
 
Qurumuş çay dərələri ilə kəsilmiş Ərəbistan dənizinin və Oman 
körfəzinin sahil zolağı; 
5.
 
Hədramaut vadisi. 
Yəmən  ərazisinin təqribən 15 faizini tutan Tihamə ovalığı 
                                      
*
 Ərəbcə adı «Əl – Cumhuriyyət –əl Yəməniyyə»dir. 

---

 
261 
Qırmızı dənizlə dağ silsilələri arasında ensiz qurşaq kimi uzanır. Ölkə 
daxilində Tihamənin uzunluğu 500 km-ə  qədər, eni isə 40-70 km 
arasında dəyişir. Ovalığın 5-15 km enində olan sahilboyu hissəsi 
həyatsız səhranı xatırladır. Buna baxmayaraq quru çay vadilərinin 
mənsəbində və bəzi buxtaların ətrafında məskunlaşmış yerlərə də rast 
gəlmək olar. 
Cəbəl dağlıq bölgəsi Tihamə ovalığından  şərqə, Səudiyyə 
Ərəbistanı sərhədlərindən ölkənin cənub sərhədlərinə kimi eni 150-200 
km olan dağlardan ibarətdir. Ölkənin  ən hündür dağları  Cəbəl 
bölgəsindədir. Cəbəl-Nebi dağı (hündürlüyü – 3760 m) nəinki 
Yəməndə, həm də bütün Ərəbistan yarımadasında ən hündür dağdır. 
Mərkəzi yaylalar bölgəsi sönmüş vulkan konuslarından ibarət 
dağlıq yerdir. Mərib  şəhəri yaxınlığında bu dağlar çox da yüksək 
olmayan  Şarki adlanan yaylaya keçir. Şarkidə vadi və quru çay 
dərələri çoxdur. Şərqə və şimala doğru yaylanın hündürlüyü azalır və 
o dünyanın ən iri qum səhralarından olan Rub-əl-Xaliyə qovuşur. 
Sahil zolağı bölgəsi ölkənin cənubundakı  dəniz sahillərini 
əhatə edir. Burada hündürlüyü 500-800 metrə çatan alçaq dağlara rast 
gəlmək olar. Bu bölgənin coğrafi mövqeyi təbii  şəraiti  əlverişli 
olduğundan o Yəmənin sıx məskunlaşmış hissəsidir.Ədən,  Əl-
Mukəllə, Şükrə, Zəncibar kimi nisbətən iri şəhərlər bu bölgədədir. 
Hədramaut vadisi bölgəsi  Ərəbistan dənizi sahilinə paralel, 
ondan 150-250 km aralı yerləşmişdir. Qərbdən  şərqə  tərəf vadi 
ensizləşir.  Ərəbistan səhralarından dağ sistemləri ilə ayrılan 
Hədramaut vadisi yeraltı sularla zəngin olduğundan o ölkənin  ən 
mühüm kənd təsərrüfatı rayonlarından hesab olunur. 
Faydalı qazıntılar da daxil olmaqla Yəmənin təbii sərvətləri 
zəif öyrənilmişdir. XX yüzilliyin tikinci yarısında ABŞ, Almaniya, 
Böyük Britaniya, İsveç, Sovet ittifaqı mütəxəssisləri Yəməndə geo-
loji kəşfiyyat işləri aparsalar da onun nəticəsi böyük olmamışdır. 
Yəməndə dəmir filizi, mis, boksit, qurğuşun,uran, qızıl, gümüş, 
daş kömür, mərmər, gips, kvars qumları, daşduz və bir sıra faydalı 
qazıntılar aşkar edilsə  də, bu sərvətlərdən ancaq daşduz və tikinti 
materiallarının ehtiyatı çoxdur. Tihamə,  Şarki və  Hədramaut tarixi-
coğrafi vilayətlərində neft və  təbii qaz aşkar olunsa da, onlar çox 
dərin laylarda yerləşdiyindən, kommunikasiya sisteminin aşağı 
səviyyəsi və başqa səbəblər üzündən az miqdarda çıxarılır.