qaçqınlıqda oldu. Hərə dağıldı bir tərəfə...Öz rayonumuzda olanda ərim də belə hərəkətlər eləmirdi”. Yoxsa uşaqlıqdan
düşdüyü mühitin pozucu təsiridir? Təbii ki, yurdundan,
böyüdüyü el-obadan uzaq düşməsi, Haramı düşündə məskən
salması onun taleyinə də, ovqatına da təsirsiz qalmır. Müha-
ribənin Səməndərin içində boy verən acısı əsərin bir neçə epi-
zodunda xəsis lövhələrlə sərgilənir. Kiçik oğlunun adını Laçın
qoyur, dinlədiyi sazın səsindən kövrəlib ağlayır, üzünü dağlara
tutub hansısa səhv əməlindən peşmanladığını dilə gətirir.
Amma bununla belə yurd yerindən ayrı düşmək acısını Səmən-
dərin xarakterinin əsas amili kimi götürmək düzgün deyil.
Əvvəla Qarabağla bağlı məqamlar bu əsərdə fon səciyyəsi
daşıyır. Digər tərəfdən, Səməndərin tərcümeyi-halı ilə bağlı
təsvir olunan on iki hekayət bəlli edir ki, bu onun xarakteridir,
harada yaşamasından, istər ucqar dağ yeri olsun, istərsə də
şəhərin ən geniş prospekti –Səməndərin mahiyyətcə dəyişəcəyi
mümkünsüz və ağlasığmaz bir şeydir. Hər yerdə o eyni qay-
ğılarla üzləşəcək, ətrafi üçün böyük bir təhlükə mənbəyi ola-
caq, çeşidli kolliziyalarla rastlaşacaqdı. Çünki problem zaman-
da idi, Səməndər bütün ruhu, yaşam tərzi, kişilik ədası, hədsiz
142 azad fikir və əməl sahibi olmasıyla ondan bir pillə yuxarıda
dayanırdı. Zaman isə “altıncı mərtəbə”də olanları başa düşmür,
onunla müxalif davranır. “Qədimliyinə rəgmən zəmanədən
