«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

Shayx Boyazid haqida hikoya
Shayx Boyazid bir kuni g‘amgin bolib o‘tirgan 
edi, muridlaridan biri uning bu noxush kajrfiyati 
sababini so'radi: «Ey, osmonning eng yuqori qism-

---

larida yuradigan, qadamlaring esa falakning eng 
yuksak manzillarida - Arsh fazosiga to‘g‘ri keladi- 
gan ulug‘ zot! Ko'ngling nimadan bu xil tashvishga 
mubtalo bo'ldi, chekayotgan mashaqqatlaring 
boisi nedur?». Shunda pir o'tli ko‘z yoshlarini 
to‘kdi-da, oh-fig‘on chekdi: «Chekayotgan iz- 
tiroblarimning boisi shuki, odamlar o‘z dardi 
bilan to‘s-to‘polon, shikoyat-u norozilik ko^ari- 
shadi-yu, har biriga o‘zi qilayotgan ishi maqbul 
ko'rinadi. Ulardan birontasini ham chinakam 
inson deb bolmaydi. Bolsa ham, o‘tib ketganlar 
ichida bolishi mumkindir». Savol bergan murid 
iztirob bilan dediki: «Bu olamda haqiqiy inson 
qolmagan, deding, axir sen o'zingni bu el ichiga 
qo‘shmading-ku?!». Shayxjavob berdiki: «Ey ishi 
gumrohlik, nodonlik bolgan kishi, men aytayot- 
gan sirdan ogoh bolmagan odam! Men kabi yuz 
ming sargashta, ko‘z yoshi jigar qoniga belangan- 
lar, imon bilan ketishni bilmasa, bunday gaplami 
aytadigan odam bolmasa, olamdagi sen-u menga 
o'xshagan kichig-u katta odamlar - hammamiz 
bu g‘am tig'idan abgormiz, barchamiz bu g'amga 
giriftormiz. Bu alam-tashvish bilan kimning ichi 
qon bolmadi, kimga bu nuqta ayon bolmadi?
Kim chu vido’ aylagusi jon anga,
Hamroh o ‘lur yo‘qsa yo‘q imon anga.
Agar jahon ahlining barchasi shu dard bilan 
iztirob cheksa, mening so'zlarim xatomi, axir?!».
Shu so'zlarni aytib tugatgach, pirning og‘zi 
xomush boldi.

---

Ikkinchi maqoiat
ISLOM BOBIDA
Alloh taolo bu olam xalqlarini najot - qutu- 
lish ahli va halok ahli - halok boluvchilar qilib 
yaratdi, pirlarini butlarga ibodat qiluvchilar, 
boshqalarini islom jamoati qilib yaratdi. Kofirlar 
malomat-obro'sizlikkayol topdi, islom guruhi esa 
salomatlik-omonlik, tinchlik, soglomlik sari yol 
topdi. Biriga do'zax uyi - oh-voh chekish manzili 
tayinlanib, islom guruhiga behisht nasib etdi.
Kishvari islom chegaralangan bolib, bir necha 
din ahli aralash yashaydilar. Boshdan oyoq bar­
cha musulmon emas, musulmon bolganlar buni 
yolg'on demaslar.
Ielomning o‘z shartlari bolib, oddiy odamlaming 
ko'pchiligi ulami bilavermaydilar. «Man salimul 
muslimin - men solim musulmonman» degan 
kishilargina yuzi, qo‘l-oyog‘i, tili bilan ojizlik 
ko'rsatgan kishilar shular jumlasidandir.
Musulmonlik shartlarini Tangri taborak besh 
turli qilmishdir. Ulaming barchasi muborakdir.
Awalo, «La ilaha illalloh» kalimasi mohiyatini 
angla, so'ng Muhammadni bil, uni tanishingni 
aytib qabul qilgil.
Ikkinchisi namozni ado etmoqdir. Lekin uni 
bajarishda ba’zi qiyinchiliklar ham bor. Awalo, 
tahorat qilmoq, tahorat qanday qilinishini bil- 
makdir. O'ylamakim, suvga kirib ul suv bilan bir 
a’zongni yuvgaysen. Bu xil tahoratni har bir och- 
ko‘z, tamagir ham qila oladi. Yana boshqacha bir 
nafis tahorat ham bolib, uni bajarganda, awalo, 
safo chashmasidan xursandlik bilan xotiring tax-

---

tasini poklaysan. Tanni e’tibor bilan yuvib, shu 
tarzda jonni toza qilasan. Jonni shunday tahorat 
ichiga solib, tan yuzida nuqtacha qaro qoldirmay, 
ko'zdan yoshingni ariqdek oqizib, balki ko'ngildan 
boshqa barcha oy-fikrlarni chiqarib tashlab, 
o'zlik uyini o'zingga harom qilib, Tangri sari yo‘l 
olgandek o‘ng oyoqni oldin tashlab uy ichiga qa- 
dam tashlaysan. Uy egasi bilan ikki kishi bolib 
namoz o'qimoq - yaxshiroq. Sajdada titrab yerga 
bosh qo'yib, quyosh kabi yuzni sarg'aytirib, vojibi 
farzini bajo qilasan, sunnat adosini ado qilasan.
Shu xil namoz qilsang, pok yuz bilan quyosh 
kabi yerga kirasan, tong chog'i boshdan oyoq 
nurga to lib uyg'onasan.
Uchinchisi o'zingga berilgan hamma narsadan 
zakotni ado qilishdir. Bu yerda ham ikki turli 
farqli tomon bor. Biri ko'plashib, biri yakka holda 
berishdir. Alohidaligi shuki, rasul shar’ini qabul 
qilsang, zakot beruvchi esa sohib nisob, ya’ni za­
kotni ado eta oluvchi bolsa, qirq diramdan birini 
hisoblab beradi. Ixtiyoridagi oltinlari-yu dolcon- 
lari, xizmatkorlar (xodimlar), tuyoqli hayvonlar, 
mato-yu mollaridan shariat bo'yicha tolanadi. 
Don-dunlar miqdori ham belgilab qo'yilgan.
To'rtinchisi ro'zadir. Uni tutgil, lekin foydasi 
haqida og‘iz ochmay qo^ya qol. Ro‘za haqida ba’zi 
munozaralar ham bor. Chunki Haq ro'zani «As- 
savmu li!» deb taTridlagan. Alloh tutiladigan ro‘za 
miqdorini ham belgilab qo^gan. Xudo taolo «12 
oyning har birida ro‘za tutasen» deb amr qilsa, 
nima qilarding. Shuncha kun tutsang ham sazov- 
or bolardi, lekin jafosini sen tortarding.
Ro'zada ham uch e’tiborli jihat bordir. Saharga- 
cha Alloh o‘z ruxsorini G'arbga burgunga qadar

---

ko'rsatadi. Aqlini ishlatmagan ro'zador ikkinchisi- 
ga e’tibor beradi: a’zolaringga xalal yetmasligi 
va shar’ xilofiga y o l qoyilmasligi zarur. Har bir 
a’zo o‘z vazifasini bajarmagi, ya’ni bormasligi, 
ko'rmasligi, tutmasligi, aytmasligi, eshitmasligi 
zarur.
Beshinchisi qiblaga qadam tashlab, КаЪа tomon 
yolga tushmoqdir. Bunday saodatga yetgan odam 
sahroni ikki safar kesib o‘tib, sogligl imkon bersa, 
yollar tinch bolsa, yoniga bir do'stini olib, farzligini 
his qilgani holda farz adosi uchun y ol oladi.
Ikkinchi bir narsa ham borki, kambag'al xalq