Moddalar almashinuvining fiziologik as
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
V i t a m i n B
12 (Tsiankobalamin). Vitamin B 12 hidsiz, mazasiz, to`q qizil kristalik: modda, tarkibida 5% ga yaqin kobal’t elementi bor. Bu vitamin suvda va spirtda yaxshi eriydi, efir, xloroform va atsetonda erimaydi. Tuzilishi va biologik faoliyati jihatidan vitamin B 12 ga yaqin bir qancha birikmalar ma`lum, shuning uchun bu guruhga kobalamin yoki kobamid nomi berilgan. Vitamin B 12 kuchli biologik aktivlikka ega modda bo`lib, organizmning o`sish dalilori hisoblanadi. U organizmda foliy kislotaning ishlatilishini, eritro-tsitlarning 112 novateurpublication.org yetilishini va organizmning qon bilan ta`minlanishini yaxshilaydi. Vitamin B 12 me`daichak epiteliylari (shilliq qavatlari)ni qayta tiklaydi, jigar faoliyatini "normallashtiradi, markaziy nerv sistemasi va boshqa nervlar faoliyatini yaxshilaydi. Yurak muskullari va tireotoksikoz kasalliklarida ham naf beradi. Moddalar almashinuvida ishtirok etadi. U qizil qon tanachalarini etilishi faollashtirib, qon yaratilishini normal borishini ta`minlaydi.Vitamin B 12 ni gemo- poezga ta`siri foliat kislotaning folin kislotaga aylanishiga bog’liq. Vitamin B 12 odamning normal o`sishi, oqsil va nuklein kislotalarining sintezlanishi uchun kerak . Vitamin B 1 2 Kaslning tashqi omili deb ham yuritadilar. Me`da shirasi tarkibidagi oqsil gastromukoproteid ( Kaslning ichki omili bilan birikkan holdagina so`riladi. Jigarning himoya funksiyasiga yordam beradi, foliy kislotasi (B 9 vitamini) ni faollashtiradi. Vittamin B 12 miqdorini yetishmasligii va folin kislotaning tanqisligi suyak ko`migida qon shaklli elementlarini normal hosil bo`lishini buzilishiga va qon yaratilish tipini o`zgarishiga olib keladi. Bunda qon yaratilishining megoblastik (embrional) turi kelib chiqadi. Avitaminozida yomon sifatli anemiya rivojlanadi. Baliq, jigari, qora mol jigari va buyragida bor. Bu vitamin va shu guruhga kiradigan birikmalar organizmdagi bioximiyaviy reaktsiyalarda qatnashishi aniqlangan. Vitamin B 12 orgaiizmda yetishmaganda odam kamqonlikka (Addison Birmer kasalligiga) uchraydi. Kamqonlikka duchor bo`lgan bemorlarga jigar eyish tavsiya qilinar, shuningdek ularga kampoloi, antianemin preparatlari buyurilardi. Vitamin B 12 kamqonlikda yaxshi naf beradi. Bu vitaminni faqat 1948 yildagina jigardan ajragib olishga muvaffaq bo`lindi. Shuningdek vitamin B 12 ning yetishmasligii me`da-ichak shilliq qavatlarida o`zgarishlarga, asab buzilishiga hamda leykotsitopoez va trombotsitopoez buzilishi natijasida kelib chiqadigan anemiyaga olib keladi. Jigar kasalliklarida vitamin B 12 yaxshi shifo bo`ladi. Vitamin B 12 shuningdek ayrim nerv kasalliklari (polinevrit, ishias, radikulit va shu kabilar) da, periferik nervlar jarohati va operatsiyasida yaxshi natija beradi. Odam organizmining vitamin B 12 ga bo`lgan kech-kunduzlik ehtiyoji 2,5-5 mkg hisoblanadi.Uzoq vaqtgacha faqat o`simlik mahsulotlarn bilan ovqatlanganda va homiladorlikda vitamin B 12 ga ehtiyoj ortadi. Vitamin B 12 turli mikroblar, jumladan odamning ichak mikroflorasida ham sintezlanadi. Hayvon mahsulotlari orasida baliq, qora mol jigari, qoramol va jo`jalarning buyragida vitamin B1 2 ko`p bo`ladi. Bu vitamin sanoatda asosan mikroorganizmlardan olinadi. Shunga qaramay bu mahsulotlarning 1 tonnasidan atigi 28 mg vitamin B 12 olinadi. Vitamin B 12 ampulalarda, sianokobolamin va foliy kislota esa tabletkalarda chiqariladi. Vitamin B 12 ning vitogepat, kampolon deb ataladigan ireparatlari qoramol jigaridan olinadi |